DE BERK ROUTE
Omgeving Etten-Leur - Prinsenbeek 18 km

© L.A.W.V.VIA-VIA
Etten-Leur - De Zwartenbergse Molen
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek










 Parkeerplaats Horeca Zwartenbergsemolen, Etten-Leur
Ongeveer 18 km.
Deze rondwandeling vertrekt vanaf de Zwartenbergse molen aan de Leurse Haven ende Mark voert ons grotendeels door polderlandschap. We wandelen allereerst door natuurreservaat De Berk met zijn veenputten en komen dan door open weidegebied met stootjes naar bosgebied De Hooiberg. Zo bereiken we de buitenwijken van Prinsenbeek. De verharding voert ons dan door het open landschap van het gebied van de Haagsche Beemden ten westen van de A16. Nu leidt de route ons naar het natuurreservaat Weimeren. Over een dijkje komen we aan het riviertje De Mark. Vanaf hier verloopt de route aan de zuidzijde van het riviertje de Mark tot aan de Halsche Vliet. Bij het gemaaltje volgen we op de westelijke oever de waterloop in zuidelijke richting. Zo komen we langs natuurreservaat Strijpen. Het laatste traject brengt ons terug naar het vertrekpunt bij de Zwartenbergse molen.

ROUTEBESCHRIJVING

Deze rondwandeling vertrekt vanaf de Zwartenbergse molen aan de Leurse Haven ende Mark voert ons grotendeels door polderlandschap. We wandelen allereerst door natuurreservaat De Berk met zijn veenputten en komen dan door open weidegebied met stootjes naar bosgebied De Hooiberg. Zo bereiken we de buitenwijken van Prinsenbeek. De verharding voert ons dan door het open landschap van het gebied van de Haagsche Beemden ten westen van de A16. Nu leidt de route ons naar het natuurreservaat Weimeren. Over een dijkje komen we aan het riviertje De Mark. Vanaf hier verloopt de route aan de zuidzijde van het riviertje de Mark tot aan de Halsche Vliet. Bij het gemaaltje volgen we op de westelijke oever de waterloop in zuidelijke richting. Zo komen we langs natuurreservaat Strijpen. Het laatste traject brengt ons terug naar het vertrekpunt bij de Zwartenbergse molen.

Deze rondwandeling vertrekt vanaf de horecagelegenheid naast de Zwartenbergse molen. De route verloopt even noordwaarts langs deze Zwartenbergse molen, een poldermolen aan de Leursche haven in de plaats Gemeente Etten-Leur. Eigenaar is het Waterschap Brabantse Delta. De molen is een ronde stenen grondzeiler, die een afgebrande molen uit 1721 vervangt, die in 1888 is afgebrand. Vroeger liep het riviertje de Mark vanuit de noordelijk gelegen Halsche Sluis met een grote bocht tot waar nu de molen staat. Vandaar volgde het de huidige bedding van de Leurse Haven in westelijke richting. Later heeft de Mark de huidige bedding gekregen. Door de indijking van het gebied in 1507 kon men de nieuwe polder De Haagsche Beemden bemalen. Eerst via de Halsche Sluis en vanaf 1722 via deze achtkantige Zwartenbergse molen, die in 1899 door de nu nog bestaande bovenkruier vervangen is. In 1974 is de molen gerestaureerd. Aanvankelijk wil men een stoomgemaal bouwen, maar de brandverzekering zou in dat geval een aanzienlijk lager bedrag uitkeren dan bij vervanging door een nieuwe windmolen. Nu bemaalt de Zwartenbergse Molen de verderop gelegen polder De Haagsche Beemden op vrijwillige basis. Het waterschap heeft de molen in 2006/2007 inwendig en uitwendig gerestaureerd en kan maximaal 80 kubieke meter water per minuut verplaatsen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad in Natuurreservaat De Berk
Op de drukke T-splitsing steken we over en slaan hier bij KNP65 rechtsaf op het dubbelen fietspad. Voorbij de bushalte komen we aan KNP 64 en steken naar rechts het asfalt over. De route gaat hier even naar rechts en dan slaan we linksaf voorbij aan een houten hekwerk over de smalle Halsche Vliet. Rechtuit langs de Halsche Vliet wandelen we door tot aan de groengele markering dienaar links verwijst. Linksaf komen we in Natuurreservaat De Berk, waaraan de wandeling haar naam ontleent. Dit gebied heeft vele oude veenputten, die indertijd ontstaan zijn door het uitgraven van laagveen. Aan de linkerzijde van het pad zijn nog de originele veenputten te zien, ontstaan door het turfsteken in de periode van omstreeks 1850 tot aan WOII. De rechthoekige putten zijn zo groot dat één man er op één dag turf uit kon steken. Op de dijkjes rondom de putten werd de uitgestoken turf te drogen gelegd. De veenputten zelf zijn inmiddels aardig aan het verlanden en zitten behoorlijk vol met trilveen. Het is ornithologisch en botanisch van grote betekenis. Het pad zoekt slingerend zijn weg tot we bij open gebied met weilanden uitkomen bij KNP72.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Prinsenbeek - Putdeksel op de Postbaan
Naar rechts gaan we over een metalen bruggetje en steken schuin naar linksvoor door het weiland tot aan de doorgang in het hekwerk. Rechtsaf volgen we de grasbaan en komen aan de Elshoutseweg bij KNP73, waar we recht oversteken. Aangekomen bij KNP74 wandelen we naar links langs de bosrand en komen opnieuw in opengebied. De grasbaan leidt ons naar links en even verderop naar rechts over een houten bruggetje. Aan het einde van deze grasbaan bereiken we de Deurnestraat. We steken hier recht over en komen in een bosperceel, dat op de topografische kaart vermeld staat als De Hooiberg, een oud bosgebied van 20 hectare ten westen van Prinsenbeek. Het is een rustig boscomplex van loof- en naaldhout, dat de noordelijke uitloper van het Liesbos. Hier ontdekken we het kabouterpad van Staatsbosbeheer. Aan het einde van het bospad komen we op een T-splitsing bij KNP76. Naar rechts gaat hier de route en we wandelen deze zandweg tussen het open gebied aan onze linkerhand en het bosgebied van De Hooiberg rechts van ons helemaal uit. Het pad buigt aar linksaf met een boog naar rechts om een grote Domeinhoeve met twee Vlaamse schuren tot aan de Prinsendreef, een fraaie oprijlaan naar de Domeinhoeve.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad in polder Haagsche Beemden
Aan het einde van deze met bomen omzoomde dreef bereiken we de Zanddreef. Hier slaan we linksaf en over het vrij liggende fietspad wandelen we deze Zanddreef helemaal uit tot we na goed 1,5 kilometer op de T-splitsing met de Schutsestraat uitkomen. Deze Schutsestraat volgen we naar rechts en slaan dan de tweede straat, de Postbaan, naar links in. We zijn hier in een buitenwijk van Prinsenbeek. Op de eerste kruising met de Brielsedreef gaat de route naar links en volgen we de lintbebouwing in noordoostelijke richting. Rechts van deze weg ligt het poldergebied van De Haagsche Beemden. Aangekomen op de T-splitsing bij KNP51 houden we de Brielsedreef rechts aan. Zo passeren we aan de Brielsedreef 82 een langgevelboerderij met rieten dak en gave Vlaamse schuur. Het is een van de 4 boerderijen op het grondgebied van Prinsenbeek die voorkomen op de monumentenlijst. Even verderop slaan we op de T-splitsing met de Polderweg linksaf bij KNP25 en volgen het asfalt. We komen nu in een wijds polderlandschap. Hier gaat het weggetje over een duidelijk in het landschap zichtbaar oud dijkje. Dan bereiken we KNP23 en slaan hier rechtsaf.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad langs de Mark
Nu komen we in Natuurreservaat Weimeren, een moerasgebied dat tevens dient als boezem voor de Mark. Het is een gebied dat onlangs tot 240 ha is uitgebreid en beheerd wordt door Staatsbosbeheer. De naam kan afgeleid zijn van: wilgenmeren of wijde meren. Het gebied ligt ten westen van de A16 en direct ten zuiden van de Mark. Door de kwel die er optreedt is het een vochtig moerasgebied. Er zijn daartoe enkele nieuwe veenputten gegraven, met de bedoeling dat daarin natuurlijke verlandingsprocessen gaan optreden. Voedselrijke bovenlagen zijn verwijderd. In deze polder bevinden zich nog enkele blauwgraslanden, waar zeldzame planten als de Spaanse Ruiter voorkomen. De broekbosjes en de oude veengronden zijn belangrijke schuilplaatsen voor velerlei vogels en wild. Het is een belangrijke pleisterplaats voor ganzen en ander wild. Door een hekje aan de linkerzijde worden we over een 800 meter lange kade rond het moerasgebied geleid tot we het gebied bij KNP24 verlaten en op de Nieuwveerweg uitkomen. Naar links bereiken we het riviertje de Mark bij het viaduct van de A16. Van een echt stiltegebied is hier nog geen sprake met het autogeraas van het drukke verkeer op de A 16 op slechts 20 meter!

© L.A.W.V.VIA-VIA
Halsche Vliet - Haagse Dijk
Pas als we het voetpad op de oever van de Mark in westelijke richting volgen, is het spoedig weer rustig en kunnen we opnieuw genieten van een wijds polderlandschap. Naar het zuiden houden we zicht op polder Weimeren. Na goed 2 kilometer langs de Mark buigt het pad af richting de Halsche sluis, een gemaal dat de werking van de Zwartenbergse molen in 1963 heeft overgenomen en nu het waterbeheer regelt van de Zwartenbergsche polder. Van KNP61 gaat de route enkele tiental meter rechtsaf tot KNP68, waar we linksaf het bruggetje over een afgedamde tak van de Halsche Vliet oversteken. Onze route verloopt nu een kleine 3 kilometer zuidwaarts over de Haagse dijk, een dijkje met fietspad op de westoever van de Halsche Vliet met uitkijk op Zwartenbergse Polder, waar een aantal moderne windmolen de horizon vervuilen. We passeren op dit traject het Zandwiel en het verderop gelegen Romme’s wiel, cirkelvormige vennen die overgebleven zijn van dijkdoorbraken in het verre verleden en al op een kaart uit 1680 zijn ingetekend.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Halsche Vliet - Zicht op natuurreservaat Strijpen
Voorbij aan Natuurreservaat Strijpen zien we spoedig de Zwartenbergse molen voor ons, als we het Romme’s wiel met broekbosjes gepasseerd zijn. We komen op de Strijpenseweg en rechtsaf zijn het nog een paar honderd meter, die ons scheiden van het vertrekpunt van deze rondwandeling: de Zwartenbergse molen.

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25.000, 44C Zevenbergen
- Wandelroute uitgezet in eigen beheer L.A.W.V. "Via-Via"



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 14-10-2018 door C.P.J. Aerssens