STUIVEZAND ROUTE
Omgeving Rijsbergen 21 km

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Buitengebied buurtschap Stuivezand nabij Oude Postbaan
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek





 Rijsbergen, Kennedyplein
Ongeveer 21 km.
Deze wandelroute voert ons vanuit Rijsbergen, ooit een middeleeuws dorp in het beekdal van de Aa of Weerijs, langs de verschillende buurtschappen in de omgeving van Rijsbergen. Zo ook buurtschap Stuivezand waaraan deze wandeling haar naam ontleent. De route loopt door een open landschap dat ligt op een lichtglooiend plateau met verspreide bosjes en moerassige gorren langs Aa of Weerijs. Verder wandelen we door landgoed de Krabbenbosschen en natuurgebied Pannenhoef.

ROUTEBESCHRIJVING

We vertrekken vanaf het Kennedyplein voor cafetaria Bon Appetit. De route voert ons oostwaarts door de Hogestraat tot voorbij de brug over de Aa of Weerijs, die net over de Belgische grens in de buurt van Wuustwezel ontspringt en bij Breda in de Mark uitmondt. Over de brug gaan we meteen linksaf de Lange Dreef in om bij de eerste bocht het asfalt achter ons te laten en het fietspad te blijven volgen langs het riviertje. Dit Beekpad kronkelt langs de Aa of Weerijs tot aan de brug bij buurtschap Kaarschot. Rechtsaf de Kaarschotsestraat in tot aan het Slikstraatje. We komen langs kunstwerkplaats "De Vlaamse schuur", die zijn naam ontleent aan een monumentaal gerestaureerde Vlaamse schuur met zijn typische toegang en riet gedekt. De verharding gaat over in zandweg met fietspad.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Slikstraatje
Even verderop komen we in de Krabbebosschen. Dit bosrijke landgoed ligt op twee flauwe dekzandruggen met daartussen het open dal van de Aa of Weerrijs. Deze geografische toestand werd tijdens het beleg van Breda in 1624 uitgebuit door de Spaanse bevelhebber Mencia de Mendoza. Door beide dekzandruggen met een dam te verbinden, werd de Aa of Weerrijs afgesnoerd. Hierdoor konden de Bredanaars hun stad niet langer verdedigen door middel van het onder water zetten van de directe omgeving. Restanten van deze “dam van Mencia” zijn in het beekdal nog te herkennen. Het gebied is vrij toegankelijk op wegen en paden en bestaat hoofdzakelijk uit fraai gevormde oude dennen- en loofbossen. Ook zie je er zeer oude, op natuurlijke wijze afgesneden beekmeanders, de zogenaamde stroomdalvennen, met open water, moerasjes en verlandingsvegetaties, zoals riet en wilgenstruweel.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Landgoed Krabbenbosschen
Het brede zandpad omzoomd met statige bomen loopt uit op de Overase Baan. Even scherp naar rechts en voorbij de boerderij linksaf langs de slagboom het bospad met bordje van Staatsbosbeheer Krabbebosschen in. We volgen het bospad in zuidelijke richting tot we aan het einde van het pad, na de slagboom rechts aanhouden en het asfalt volgen. We laten links de doodlopende Nieuwe Ginnekensebaan liggen. In de bocht met de Scholbergstraat bij ANWB P-24550 nemen we naar links de halfverharde weg de Zandstraat. De route voert ons langs een bosrand met daarin gelegen kapitale villa’s, die uitzicht hebben op de drukke A16, waar een glasscherm het geluid van het voortrazende verkeer moet dempen. Of het veel helpt is de vraag. Na goed 2 kilometer kruisen we tussen akkers en weiland de Oude Trambaan. Eens was hier van 1898 tot 1934 een tramlijn tussen Nederland en België. In 1899 komt deze tramlijn Rijsbergen - Meersel Dreef - Hoogstraten tot stand. Het grensstation bevond zich in Hazeldonk. Dit fietspad ligt nu ten noorden van het industrieterrein Hazeldonk op dit oude traject. De zandweg is overgegaan in een klinkerweg.


© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Restaurant Oekels Droombos
We lopen de Klein Oekelsestraat uit tot de T-splitsing en gaan naar links de Oekelsebaan op tot aan Hoeve Altenaar. Bij deze hoeve waar het dak van de schuur duidelijk met rode pannen aangeeft dat dit Hoeve Altenaar is. Gaan we voorlangs de Altenaarweg in tot aan de splitsing, waar we links het graspad aanhouden, dat later zandweg wordt. Deze zandweg komt uit op de Breedschotse Straat bijna recht voor Camping ’t Oekeltje met Restaurant Oekels Droombos. We slaan vervolgens na de camping de eerste weg rechts in, achter de camping langs en door het Oekelsbos. Op de splitsing houden we rechts aan. Met de bocht mee naar links lopen we om het Oekelsbos heen. In 2005 was er veel commotie rond de recreatiewoningen in dit bosgebied. Er was sprake van het opheffen van de permanente woonbestemming. Maar Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant hebben de noodzakelijke aanpassing van het bestemmingsplan goedgekeurd en het Oekelsbos heeft nu officieel een woonbestemming. Dit is van groot belang voor de eigenaren van 41 permanent bewoonde recreatiewoningen in dit gebied. Zij werden tot nu toe gedoogd. De toezegging van GS maakt nu dat de bewoners legaal in hun recreatiewoning mogen wonen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Gevelschildering Eetcafé Stuivezand
We volgen de zandweg langs de verschillende optrekjes en komen in open gebied met naar het westen zicht op het brede beekdal van Aa of Weerijs. Even naar links en dan meteen naar rechts en doorlopen tot het asfalt van de Bakkenbrug Straat. Op deze weg gaat het in westelijke richting naar de brug over de Aa of Weerijs. Net voor deze brug volgen we de dijkroute op de oever van de Aa of Weerijs, die ons langs de Bakkenbrugsche Akkers voert. Op dit traject net voor de afsluitboom bij de volgende brug zijn een aantal vissteigers aangelegd. Bij de Voorste Schaapdijk gaan we meteen de brug over en lopen door tot buurtschap Stuivezand aan de doorgaande weg van Rijsbergen naar Zundert, de N263. Rechtsaf tot Café Stuivezand, een American Style Eetcafé met opvallende gevelschilderingen en een heuse American Schoolbus. Ook hier treffen we een gesloten deur, dus doorlopen! Linksaf de Aardgang Straat in, ook wel Oude Postbaan genoemd. Het is een klinkerweg die overgaat in een zandpad. Op de T-splitsing duiken plotsklaps beide naambordjes opduiken. Deze Oude Postbaan stamt nog uit 1812 toen de Napoleonsweg tussen Parijs en Amsterdam is aangelegd en hier de directe verbinding van Antwerpen met Breda langs ging via Zundert en Rijsbergen. Wij volgen naar links de Aardgang Straat. Van straat is al lang geen sprake meer, het zand en de modder plakt aan onze wandelschoenen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Pannenhoefsebaan naar Landgoed Pannenhoef
Zo bereiken we het land- en tuinbouwgebied Raamberg. Opnieuw een open landschap dat ligt op een lichtgolvend plateau met verspreide bosjes en aardbeienvelden. Op de kruising met de Raambergweg oversteken en de Raamloopweg in, die verderop halfverhard wordt. We volgen hier de geel-witte markering van een traject van de Raambergroute, een wandeling van 23 kilometer rond Rijsbergen en Zundert. Op de driesprong rechtsaf de zandweg in tot toegangshek bij bosperceel, waar we naar rechts het bospad volgen. Waar we het bos uitkomen op de driesprong links aanhouden en meteen het pad rechts negeren. Het zandpad komt uit op de verharding van de Zundertse Baan, die we in noordelijke richting volgen tot het kruispunt met de klinkerweg naar het natuurgebied de Pannenhoef. We nemen deze Pannenhoefse Baan met fietspad naar links tot net voor de parkeerplaats. Rechtsaf langs de afsluitboom komt het bospad even verderop uit op weilanden. We volgen de bocht naar links en lopen door een lange laan tot we na bijna een kilometer onder een poortje door op het fietspad uitkomen. Even naar rechts en meteen naar links het natuurgebied Pannenhoef in.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Landgoed Pannenhoef Schots Hoogland rund
Dit natuurgebied Pannenhoef is 530 hectaren groot en is in bezit van het Noord-Brabants Landschap. Dit afwisselend landgoed bestaat uit 150 hectaren naald- en loofbos en 100 ha heide en moerasterrein; voor het overige is het landbouwgrond. Eeuwenlang bestond het gebied geheel uit heide met vennen. In het begin van de vijftiende eeuw werd er veen afgegraven. Er zijn nog restanten te vinden van de turfvaarten die destijds zijn aangelegd om de turf af te voeren. In 1618 werd besloten om de Turfvaart aan te leggen. Dit water was destijds een belangrijke ader waar vanuit het gebied is verveend. De vaart zorgde voor ontwatering van het veenmoeras en voor transport van de turf naar Breda, Roosendaal, Etten of Oudenbosch. Op de terugweg voerden de turfschepen mest mee, waarmee delen van het verveende land tot landbouwgrond konden worden ontgonnen. Het meeste afgegraven land bleef echter woest en ledig. Het werd gebruikt om bos aan te planten, vee te weiden of plaggen te steken. Dit mooie natuurterrein is rijk aan een afwisseling van bos, weiland, vennen en heide. Naast broedvogels als kuifeend, blauwborst, dodaars en roodborsttapuit, broeden er ook roofvogels en zangvogels op dit landgoed. Ook Schotse Hooglanders grazen er.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Landgoed Pannenhoef tussen Turfvaart en Bijloop
Het pad volgend gaan we in de bocht rechtdoor. De voetgangerssluis brengt ons op een smal pad tot aan een eerste knuppelbrug. Deze steken we over en na een dijkeje gepasseert te zijn nemen we over het volgende knuppelbruggetje de bocht naar rechts. De route voert ons tussen Bijloop en Turfvaart in noordoostelijke richting langs weilanden en door kreupelhout langs de stroompjes. Bij het tweede bruggetje gaan we naar rechts en lopen rechtdoor langs de bosrand tot we op een afsluitboom stuiten. Op dit zandpad met fietspad slaan we linksaf en lopen door tot de Ettense Baan. Hier even naar rechts en meteen de Tiggeltsebergstraat in. Na goed 1,5 kilometer komt en net voor het hoogspanningshuisje en weg naar rechts, de Hoefstraat. Hier steken we de Goudbergse Leij over en komen. We laten de Heistraat en Nieuwe Akker rechts en links liggen en kiezen voor de Finéstraat en gaan linksaf. We steken door naar de Laguitensebaan en nemen de Oranjestraat. Even een ommetje door de Nassaustraat waar we het beeld van “De Koe” vinden. Ter gelegenheid van de de 25ste keer Boerendag in Rijsbergen is dit beeld in 2001 is op deze locatie geplaatst, waar de eerste boerendag gehouden is. Het is een ontwerp van Pierrot van Leest. Door de Margrietstraat komen we in de Gommersstraat en deze steken we over. Door de Van Oosterhoutstraat zijn nu in het centrum van Rijsbergen, de St. Bavostraat.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Rijsbergen - Kunstwerk "De Koe" van Pierrot van Leest
Hier vinden we naar rechts de St. Bavokerk. Deze St. Bavokerk is gebouwd in 1918 ter vervanging van de oude St. Bavokerk, die tegenover de huidige kerk stond. Het huidige kerkgebouw is groter en heeft een hogere toren met voorin vijf gebrandschilderde ramen (1924) met aardsengelen van de glazenier Lou Asperslagh (1893-1949). Die ramen hebben alles te maken met een stuk geschiedenis van de gesloopte kerk en Kardinaal Van Frankenberg, die sinds begin 1800 begraven lag in de oude kerk. De oude kerk is in 1918 rondom de stoffelijke resten van de monseigneur weggesloopt. Zijn resten zijn herbegraven in België en als tegenprestatie kwamen gebrandschilderde ramen in de nieuwe kerk. Ook vinden we er muurschilderingen van Dom J. van der Mey O.S.B.

De oude, nu verdwenen, St. Bavokerk werd in 1435 gebouwd. Deze kerk kwam tijdens de reformatie van 1648 tot 1796 in handen van de hervormden, maar raakte in verval. In 1777 begon de restauratie van de kerk. Er was niet veel meer over dan een ruïne. De zijbeuken van de oude kruiskerk gingen eraf. In 1796 werd hij weer in gebruik genomen door de katholieken. In 1810 is hij groter gemaakt en de toren hersteld. In 1837 is die toren nog een tijd als gevangenis gebruikt door militairen. Ondanks alle restauraties raakte de kerk toch weer in verval. In 1916 was die kerk versleten en is het besluit genomen om aan de overkant de nieuwe St. Bavokerk te bouwen. Die was in 1918 klaar. Daarna is meteen een begin gemaakt met de sloop van de oude kerk. De altaren van de gesloopte kerk waren erg waardevol, maar voor de sloop ging het indrukwekkende hoofdaltaar naar het Rijksmuseum in Amsterdam.

© Rijksmuseum Amsterdam
Rijksmuseum Amsterdam - Altaar oude St.Bavokerk (17e eeuw)
Dit hoofdaltaar van eikenhout stamt uit het tweede kwart van de 17e eeuw. Het altaar lijkt van zwart en wit marmer te zijn, maar dat is een marmerimitatie in verf. Het altaar is vormgegeven als een klassiek tempeltje met zuilen en pilasters, voorzien van cannelures en een kapiteel. Maar het heeft wel een Barokke stijl: de zuilen zijn geslingerd en het fronton heeft s-vormige krullen. De decoratie van engelenkopjes is typisch voor de Barok. In het fronton zijn de vergulde letters 'D.O.M.' aangebracht: 'Deo Optimo Maximo', 'voor God, de opperste en de grootste'. Het geschilderde altaarstuk stelt de 'Kruisafneming' van Christus voor. Deze kruisafneming is van de Vlaamse schilder Casper de Crayer (1584 - 1669) in olieverf op doek geschilderd met een afmeting van 309 x 234 cm. Het hoort eigelijk niet bij het altaar, maar is wel uit dezelfde periode. Ook het antependium, het voorhangsel van rood fluweel onder de schildering, is in het museum toegevoegd. Het fluweel is versierd met kostbaar goudborduursel. Tussen wereldse zaken als vruchten, druivenranken en hoornen van overvloed prijkt de adelaar, het symbool van Christus. Het totale altaar meet ruim 5 meter in de hoogte en ruim 4 meter in de breedte.

Vanaf de kerk lopen we noordwaarts en gaan rechtsaf de Lagestraat in. Deze oude straat heeft nog een duidelijk historische karakter. De bebouwing staat direct aan de straat. Op een enkele plaats staat er tussen de bebouwing nog een oude houten schuur. De bouwhoogte is hoofdzakelijk 1 bouwlaag met kap, waarbij de noklijn in richting varieert. Alle gebouwen zijn met baksteen gebouwd en hebben dakpannen als dakbedekking. Het kleurgebruik varieert tussen verschillende roodtinten in het metselwerk en rode of antracietkleurige dakpannen. Zo keren we terug naar ons vertrekpunt van deze wandeling op het Kennedyplein. De route zit erop!

Charles Aerssens

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25 000, 50A Etten-Leur
- Wandelroute Toeractief oktober 2005



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gewijzigd op 18-02-2006 door C.P.J. Aerssens