DER EIFELSTEIG - DAG 6
Traject: Kloster Steinfeld - Nettersheim - Blankenheim 23 Km

© L.A.W.V.VIA-VIA
Kloster Steinfeld - Toegangspoort
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek







 Kloster Steinfeld
Ongeveer 23 km
Deze etappe loopt vanuit Kloster Steinfeld over een hoogvlakte omlaag naar het dal van de Urft, dat we volgen naar Nettersheim. Het gebied is niet alleen landschappelijk, maar ook historisch interessant. Hier vinden we restanten uit de Romeinse tijd, zoals een de bron en een waterleiding. Vanuit Nettersheim leidt de route ons verder stroomopwaarts door het dal van de Urft. We buigen af langs de Haubach en na de oversteek van de B51 bereiken we de buitenwijk van Blankenheim. Door de Tiergarten en over de steile trappen langs de burcht van Blankenheim eindigt de wandeling in het centrum.

ROUTEBESCHRIJVING

De dagwandeling start bij Kloster Steinfeld, oorspronkelijk een abdij van de Norbertijnen met basilica uit de 12e eeuw, gelegen op een heuvelrug en met zijn drie torens gezichtsbepalend voor de omgeving temidden van een aantal huizen in het gehucht Steinfeld dat deel uitmaakt van de Gemeente Kall. Ofschoon de oorsprong van dit Eifelklooster teruggaat tot omstreeks het jaar 920, stamt het eerste klooster uit het begin van de 12e eeuw, als de Norbertijnen zich hier in 1130 vestigen. Het klooster wordt een belangrijk kerkelijk centrum in het Heilige Roomse Rijk (962-1806) met nevenvestingen in heel Europa. In 1184 krijgt het de status van Abdij en 44 opeenvolgende abten staan aan het hoofd van deze kloostergemeenschap tot 1802 als door de secularisering de abdij wordt opgeheven. Het gebouwencomplex komt in 1844 in bezit van de Pruissische Staat en doet dienst als opvoedingesgesticht. De basilica wordt parochiekerk. Geen enkele Middeleeuwse abdij in Duitsland is zo goed bewaard gebleven als Kloster Steinfeld. Dit Eifelklooster wordt in 1923 als klooster aan de Orde der Salvatorianen overgedaan, die er een klooster en ook het Hermann Josef College, een gymnasium met internaat, leiden.


Het pronkstuk van Kloster Steinfeld is de op het complex gelegen basilica, die tussen 1142 en 1150 als een van de vroegste Duitse kerk met gewelven door de Norbertijnen is gebouwd. Heden ten dage zien we echter de verschillende bouwstijlen terug, die in de loop der tijd bij uitbreiding en reconstructie zijn toegepast: van oorspronkelijk Romaans via Gothiek, Rennaissance en Barok tot moderne staalconstructies. In de basilica zijn een zestal kapellen, waaronder de Stephanuskapel en de Ursulakapel. Beelden uit de Gothiek en latere perioden sieren de pilaren, zoals een levensgroot Madonnabeeld en beelden van de H. Potentinus en H. Hermann Josef. Van de H. Hermann Josef (1150-1241), een Duitse mysticus, bevindt zich de graftombe in Urfter marmer uitgevoerd midden in de kerk, die stamt uit 1732 met erop een liggende figuur in albast. Naar de traditie liggen er altijd een paar verse appels naast, omdat volgens de legende de H. Hermann Josef het kindje Jesus in de Kerk van de H. Maria in Keulen een appel heeft geven.

© Wikipedia
Kloster Steinfeld - Graftombe van de H. Hermann Josef
Aan de noordzijde van het kerkgebouw bevindt zich in de Renaissance sacristie met prachtig houtsnijwerk in Rococostijl een koper verguld processiekruis uit de 14e eeuw, een zilveren vergulde monstrans en verschillende relikwieën en paramenten. Verder is er een crypte waar de abten zijn bijgezet. Opvallend is ook de oorspronkelijk Romaanse kruisgang, die tussen 1492 en 1517 door een Gothische is vervangen. De kunstrijke glas-in-lood ramen in deze kruisgang uit de periode 1526-1557 zijn na de Secularisatie naar Engeland verkocht, waar o.a. de voorstelling Salomon en de koningin van Sheba in de kerk St. Mary the Virgin in Depden (Suffolk) terecht is gekomen. Het merendeel van de vensters is te bekijken in het Victoria and Albert Museum in Londen. Slechts twee vensters zijn voor Kloster Steinfeld behouden.

© Wikipedia
Kloster Steinfeld - König Orgel in de kloosterkerk
De basilica bezit een prachtig orgel. Dit König orgel (1727) is een van de pronkstukken uit de Barok en is oorspronkelijk het werk van de Norbertijner Windheuser uit Oberilbenstadt. Al in de 16e eeuw beschikt het klooster over een orgel boven het portaal, vermoedelijk van de uit Brabant afkomstige Floris Hoque. Uitgebreid in 1678 en 1720, maar in 1727 voltooid door Balthasar König uit Bad Münstereifel. Nadat het orgel in 1934 is gemoderniseerd, maar door gebreken in 1977 stilgelegd, vindt in 1981 een omvangrijke restauratie plaats door de gerenomeerde Orgelbaufirma Weimbs uit Hellenthal, waardoor de techniek en kank weer wordt als die in 1727.

Vanaf de poort naar Kloster Steinfeld starten we onze dagwandeling en steken recht over om de Hellenthaler Strasse in te lopen. Deze daalt en waar het asfalt ophoudt wandelen we links het bos in. We houden rechts aan, steken een weg over en gaan verder over de Gillesbach naar links bij de pauzeplaats richting Bahrhaus. De route voert ons schuin over het asfalt naar rechts parallel aan de L204 omhoog. Als het bos aan de overzijde van de L204 ophoudt, steken we de weg over en slaan meteen naar linksaf en houden links aan, bijna parallel terug aan de L204. Met een ruime bocht met de klok mee wandelen we om de Köningsberg. Hier geeft een kort pad naar rechts de mogelijkheid om deze Köningsberg te beklimmen en te genieten van het panorama met zicht op ons startpunt: Kloster Steinfeld. We vervolgen de Eifelsteig en nemen voor de sportvelden van het Hermann Josef Haus, aan onze linkerzijde, een weg naar rechts door het bos omhoog. Uit het bos komen we in open gebied en bereiken langs de bosrand links aanhoudend een onverhard pad, dat we naar rechts vervolgen. Opnieuw doorlopen langs de bosrand tot aan de T-splitsing waar we naar links afslaan en het Eichtertal in wandelen. Hier dalen we af in het dal van de Urft. Maar we zien eerst de spoorbaan.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Onderweg naar de Köningsberg
De markering van de Eifelsteig wijst ons de weg naar Nettersheim. Al snel maken we hier kennis met restanten en delen van de oude Romeinse waterleiding, die hier op de grasvlakten langs de Urft is vrijgelegd. Zo bereiken de Romeinse bron “Grüner Pütz”, de zuidelijkste bron van de 94,5 km lange waterleiding naar Keulen. Vanhier begint een lang met stenen platen bedekt opvangkanaaltje. Dit opvangkanaal verzamelt uit de heuvelflank het sijpelend water dat in een soort vergaarbak stroomt die fungeert als filter en van waaruit de gemetselde waterleiding vertrekt. Deze Romeinse waterleiding is aangelegd tijdens de 1e eeuw na Christus onder keizer Hadrianus en is bedoeld om Keulen te voorzien van zuiver drinkwater. Om in Keulen aan te komen hebben de Romeinse bouwmeesters een gelijkmatig verval nodig. Het is een geweldige prestatie geweest om de juiste route te bepalen. De Romeinen hebben in die tijd immers niet de beschikking over luchtfoto's, exacte kaarten en elektronische apparatuur zoals wij die nu hebben. Om dalen te overbruggen bouwen ze aquaducten, waarvan delen nog zichtbaar zijn langs de speciale “Römerkanal Wanderweg”, die hier ook gedeeltelijk met de Eifelsteig samenloopt.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Nettersheim - "Grüner Pütz", begin Romeinse Waterleiding naar Keulen
Zo komen we aan een picknick plek bij een vervallen vakwerkhuis, de vroegere Gronrechtsmühle en wandelen naar rechts naar een parkeerplaats en meteen naar links waan we een zig-zag pad in het boshelling voor ons krijgen. Bijna boven passeren we een oude steengroeve. We komen op een breed pad en vervolgen de route langs de bosrand. Steeds goed lettend op de markering van de Eifelsteig. Aan onze rechterzijde hebben we open landschap, op de topografische kaart aangeduid met Brüngelschleiden. Voorbij Ahrley gaat het pad met de helling naar links steil via enkele trappen omlaag tot op de Urfttalweg. Eerst naar links en dan rechtsaf de Talstrasse in onder het viaduct van de L205 door. Zo bereiken we de eerste huizen van Nettersheim. De Talstrasse mondt uit in de Steinfelder Strasse, waar we even verderop bij nr. 24 linksaf door de Uferstrasse gaan. We steken via trapjes de Bahnhofstrasse over en vervolgen de route langs de Urft.

Nettersheim staat al op de kaart sinds de Romeinen dit gebied bevolkt hebben. Zo zijn bij opgravingen in 1909 resten van een tempel blootgelegd die teruggaan tot het jaar 200 na Christus en vinden we langs de Urft de oude Romeinse waterleiding naar Keulen. Het zijn de Franken die omstreeks de vroege Middeleeuwen de basis voor het huidige Nettersheim en zo duikt in 867 de naam “Nefresheim” voor het eerst op in een document van Lotharius II (855-869). In de Middeleeuwen bezit Nettersheim drie burchten en als het dorp in 1871 aangesloten wordt op de Keulen-Trier beleeft het rond 1900 een korte bloeiperiode als Kneipp Kurort. Nu is Nettersheim de Bundeshauptstadt für Natur- und Umweltschutz en bezit het Naturzentrum Eifel, een natuurcentrum annex streekmuseum waar je kennis kunt maken met thema’s als geologie, fossielen en archeologie, en het Holzkompetenzzentrum Rheinland.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Nettersheim - Romeinse zuil op de vlakte Steinrütsch aan de Wellenberg
We komen langs deze beide centra, gelegen aan de Urft, slaan dan linksaf langs de Römerplatz en steken bij de spoorwegovergang de rails over. Meteen rechtsaf de Kaninhecke in. We wandelen rechtdoor langs een oude oven van een kalkbranderij, een oude watermolen, waar een geologische tentoonstelling te bezichtigen is en een vennetje, dat te boek staat als Römerweiher. We bereiken Steinrütsch, een oude Romeinse steengroeve bij de Wellenberg en de vlakte waar zeer recente opgravingen meer duidelijkheid moeten verschaffen over de restanten van een Romeinse nederzetting, die onder in het dal van de Urft aan de helling met de overblijfselen van een Romeinse tempel moet hebben gelegen. Scherven van aardewerk en dakpannen maar ook steenresten doen dit vermoeden. Een Romeinse mijlsteen is een eerste teken. Meetresultaten laten sporen van funderingen van gebouwen, een Laat-Romeinse versterking en een straat zien, waarbij het wellicht gaat om een aftakking van de Romeinse Heirbaan van Keulen naar Trier, de Agrippa Straatweg, op de strategische oversteek van de Urft.

We volgen het asfalt rond het archeologisch interessante gebied met de klok mee naar het zuiden en volgen het halfverharde pad langs de bosrand drie kilometer zuidwaarts met de Urft aan onze rechterzijde. Waar de spoorlijn over de Urft gaat, in de flauwe bocht naar links, gaat ook het pad naar links. De routemarkering van de Eifelsteig gaat hier waar de verharding ophoudt, scherp naar rechts, steek een beekje over en stijgt in bos. Opnieuw hebben we de Urft aan onze rechterzijde. Waar de Haubach samenstroomt in de Urft krijgen we zicht op het opengebied dat naar het zuiden aan de horizon Blankenheimer Dorf laat zien. Wij volgen de Haubach en verder de Stahlbuschseifen Bach. Op de kruising van bospaden, bij de schuilhut voert de route ons naar rechts. Als we het bos achter ons laten komen we in het open landschap met aan de horizon het geluid van het voortrazende verkeer op de B51. We steken de nog jonge Haubach over en slaan linksaf. Door het bos bereiken we de oude Romeinse Heirbaan en gaan rechtsaf over het asfalt in de richting van Blankenheim.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad langs de Stahlbuschseifen Bach
Na het viaduct over de B51 leidt de route ons aan het begin van de industriezone meteen naar rechts. Langs de bosrand Tannenbusch en de overloopvijver “In der Rhenn” bij wateroverlast zien we de eerste sporen van de oude waterleiding naar de burcht van Blankenheim. De route is hier ook gemarkeerd met de bordjes van de Tiergartentunnel Wanderweg. Als we de Bahnhofstrasse, de K69, zijn overgestoken, klimmen we naar de Tiergarten. Deze plek heeft zijn naam te danken aan de plek bij de burcht waar de Graven van Blankenheim wild hielden. Op deze plek is in 1997 de Tiergartentunnel ontdekt, een ongeveer 150 m lange Middeleeuwse waterleiding, gebouwd tussen 1468 en 1469 door Graaf Dietrich III von Manderscheid-Blankenheim. Deze waterleiding moet zorgen voor de watervoorziening van de burcht Blankenheim. Er zijn een vijftal schachten en een deel van deze tunnel is toegankelijk. We doorkruisen dit bos over trappen, nu eens omhoog en dan weer omlaag tot aan de ingang van de Jeugdherberg, die nu gevestigd is in de voormalige burcht van Blankenheim.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Blankenheim - Tiergartentunnel
Deze burcht van Blankenheim torent hoog boven het stadje uit en is in 1115 door Gerhard I gebouwd als stamslot van de Heren van Blankenheim, die in 1380 tot Graaf worden uitgeroepen. Door huwelijk en vererving met de Graven van Manderscheid ontstaat in 1469 het Graafschap Manderscheid-Blankenheim. Met het uitsterven van de lijn Manderscheid-Gerolstein (1697) en die van Manderscheid-Kail (1742) wordt het Graafchap Blankenheim tot aan de Franse Revolutie een van de grootste en machtigste van de Eifel Hun bezittingen reiken tot aan de Moezel. De mannelijke lijn van de Graven van Blankenheim sterft in 1780 uit. En de laatste regentes, gravin Augusta von Blankenheim- Sternberg, vlucht naar Bohemen als de Franse troepen in september 1794 Blankenheim binnentrekken.

De burcht is vaak aangepast en verbouwd. Zo ontstaat met der tijd uit het Middeleeuwse kasteel een Barok slot met Barokke tuin en orangerie. Maar na de inval van de Franse wordt het slot voor afbraak verkocht. De inboedel van het kasteel is tevoren door de Keulse kanunnik Wallraf in veiligheid gebracht. De waardevolle bibliotheek nemen de Fransen mee naar Parijs en is nog te bewonderen in het Louvre. Het slot raakt in verval, nadat het geplunderd is en in 1894 neemt Pruisen maatregelen. De Duitse Turnerschaft komt in 1927 in bezit van de ruïne en verbouwt het in 1936 tot jeugdherberg en dit is het nog tot op de dag van vandaag.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Blankenheim - Kirche St Maria Himmelfahrt en Burg Blankenheim
Voor de ingang van de jeugdherberg gaat de route van de Eifelsteig naar rechts en daalt snel en steil af in het dorp Blankenheim tot aan de R.K. Kerk St. Maria Himmelfahrt. Deze Laat-Gotische driebeukige parochiekerk heeft Graaf Johann I van Manderscheid-Blankenheim (1488-1524) en zijn vrouwe Margarete, Gravin van de Mark en Aremberg tussen 1495 en 1505 laten bouwen. De grafsteen van het grafelijke paar bevindt zich in het koor. Het is een bedevaartskerk, waar St. Joris wordt vereerd. Van hem vinden we er een stukje schedel, een bot van arm en been Bezienswaardig in deze kerk zijn de plafondschilderingen, het orgel uit 1660, dat tot de oudste in Duitsland behoort, de Laat-Gotische koorstoelen, het fraai gesneden altaar en de kerkschat. Onder de kerk bevindt zich een crypte. De klokkentoren is in 1616 door Maria Ursula von Leiningen, de moeder van de dan pas negenjarige Graaf Johann Arnold, verhoogd en met een uurwerk voorzien. Aan het begin van de 20e eeuw is de klokkentoren nogmaals verhoogd en voorzien van een torenspits

© L.A.W.V.VIA-VIA
Blankenheim - Zuckerberg
We zijn bijna op het eindpunt van onze dagwandeling. Bij de R.K. Kerk St. Maria Himmelfahrt gaan we rechts de Zuckerberg naar beneden richting Hirtentor. Maar voor het huis met nr. 8 gaan we naar links nogmaals over een stenen trap tussen de huizen door naar de bron van de Ahr, die hier midden in Blankenheim ontspringt in de kelder (1726) van een halfhouten huis om dan na 86 kilometer tussen Remagen en Sinzig in de Rijn uit te monden. Hier eindigt onze dagetappe.

DAG 7
 Traject: Blankenheim - Ripsdorf - Alendorf 14 Km

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN

- Wanderkarte Eifelverein 1:25 000, NR. 5 Kall - Kommern - Mechernich - Nettersheim

GIDSEN:

- Wanderführer Eifelsteig, Hans-Peter Schmitz, Teil 1: Aachen - Blankenheim, ISBN 978-3-921805-565
- Eifelsteig Wanderführer, Christiane Rüffer-Lukowicz, Jochen Rüffer, ISBN 978-3-761622-094
- EifelSteig Schöneres Wandern Pocket, Ulrike Pollert, Wolfgang Todt, ISBN 978-3-934342-286



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 14-09-2009 door C.P.J. Aerssens