GRENSLANDPAD - LAW11
Traject Reuselse Moeren - Poppelse Dijk 26 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Grensweg - Reuselse Moeren
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek






 Grensweg Reuselse Moeren
Ongeveer 26 km.
Dit traject voert vanaf de grensweg tussen België en Nederland bij natuurgebied de Reuselse Moeren door de Brabantse Kempen naar Reusel. Door het centrum van Reusel met haar in het oog springende gemeentehuis loopt de route westwaarts naar het natuurgebied Belevense Heide en vanaf hier opnieuw langs de grens bij grenspaal 204. Om de Turnhoutsche Heide leidt de route ons naar de zuidelijke uithoek van Landgoed De Utrecht bij grenspaal 205 om dan noordoostwaarts dicht langs de grens te eindigen aan de Poppelse Dijk.

ROUTEBESCHRIJVING

We vertrekken voor deze dagetappe ten oosten van Grenspaal 202 aan de Grensweg bij het informatiebord en de toegang van de Reuselse Moeren. Door een voetgangerssluis pikken we de roodwitte markering op van het Grenslandpad aan de westzijde van de Reuselse Moeren dat in bezit is van Staatsbosbeheer. Het smalle wandelpad loopt vanaf hier het Grenspark De Kempen in. Even de vogelkijkhut in en dan we vervolgen het pad om het heidegebied heen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Reuselse Moeren - Heideveld aan de noordzijde
De Reuselse Moeren is een restant van hoogveen gelegen ten zuiden van Reusel tegen de Belgische grens. Het gebied kan grofweg worden verdeeld in een droger gedeelte gelegen aan de oostkant en een nat gedeelte in het westen. In het drogere gedeelte is begin jaren negentig voor een groot gedeelte de natuurlijke opslag verwijderd zodat een meer open gedeelte is ontstaan. De naaldbossen in dit gebied dateren uit de periode 1910-1940. In het natte westen zijn op enkele plaatsen nog steeds de veenputten te onderscheiden die in het verleden zijn ontstaan door het handmatig vervenen. Op de zetakkers is in de loop der tijd een prachtig en geurig gagelstruweel ontstaan. Op de afvoerpaden die hoger lagen, groeien rijen berken. Zodoende oogt het gebied niet open, maar is het een aaneenschakeling van open stukken omgeven door berkendreven. Doordat het Staatsbosbeheer lukt om steeds meer water in het gebied vast te houden, zijn in het gebied voor de Zandheuvel een groot aantal berken al verdronken zodat het gebied daar toch een wat opener karakter heeft gekregen. Ook zijn zo een paar grotere waterpartijen ontstaan, een waar lustoord voor watervogels, zoals kuifeend, wintertaling, slobeend, waterral en roerdomp.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Reusel - Buitengebied aan de Sleutelstraat
Met de bocht mee naar rechts lopen we langs de noordelijk gelegen Rijtsche Heide. We lopen nu pal oost. Aan het einde, na een slagboom en bruggetje, houden we het pad rechts een. Nu het eerste pad linksaf en na 700 meter op een kruising rechtsaf. Op deze brede zandweg hebben we het bos aan onze rechterhand, de akkers aan onze linkerhand. Bij de grote doorgaande weg, de Postelsedijk, aangekomen loopt de route even naar rechts om na 75 meter achter de boerderij linksaf Burgemeester Willekenslaan in te gaan. Het is duidelijk te merken dat we hier in het buitengebied zitten waar de ammoniaklucht van de vele varkensboerderijen onze neusvleugels prikkelt. Na 400 meter op de kruising, grenzend aan het gebied dat op de topografische kaart staat vermeld met Peelsche Heide, bij een bankje linksaf een breed onverhard pad op. Bosrand en akkerland wisselen elkaar af. Na twee kilometer aan het eind van dit zandpad linksaf, Peel in. De eerste weg rechtsaf nemen we, met de mooie naam 't Hof. We zitten hier in het gehucht Kippereind. Als we de Sleutelstraat bereiken, gaan we naar rechts. Over de Braaksche akkers hebben we zicht op Reusel. De rood-witte markering leidt ons verderop naar links door de Kruisstraat en zo bereiken we de eerst huizen van Reusel.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Reusel - Gevelversiering in de Kruisstraat
Door de Kruisstraat komen we in het centrum. Bij het busstation hebben we naar links zicht op het moderne gemeentehuis van Reusel - De Mierden met zijn kleurrijke glasfaçade. De grootste kern in deze gemeente is Reusel, één van de acht Zaligheden. Het op de waterscheiding van Maas en Schelde gelegen Reusel heeft zijn oudste kern nabij de huidige parochiekerk. Opgravingen hebben aangetoond dat ter plaatse al een kerk aanwezig was, die ouder is geweest dan de kerk van de abdij van Postel. Deze abdij heeft gedurende lange tijd zowel het wereldlijk als het geestelijk gezag uitgeoefend in Reusel. Daarna is er een schepenbank gevormd voor Bladel, Netersel en Reusel. Ook de opbouw van het dorp veranderde. Er ontstonden nederzettingen op enige afstand van de kerk zoals de wijk Lensheuvel. Na de tachtigjarige oorlog kwam Reusel bij de vaststelling van de nieuwe grens aan de Nederlandse zijde van de grens te liggen. Maar liever had Reusel als Rooms-katholieke gemeenschap misschien gekozen voor aansluiting bij het Zuiden. Door de grensvaststelling kwam Reusel geografisch in de uithoek van Nederland te liggen met veelal nadelige gevolgen op economisch terrein. Goede verkeersverbindingen bleven lang uit. De aanleg van een tramverbinding met België bracht daar verbetering in en na de tweede wereldoorlog nam het passerende vrachtverkeer bij de grensovergang van Reusel snel toe. Zo zorgde de nu teloor gegane sigarenindustrie in Reusel voor de eerste industrialisatie. Thans is er geen enkele sigarenfabriek over.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Reusel - Gevel gemeentehuis Reusel
Bij het busstation in het centrum steken we de drukke doorgaande Wilhelminastraat over en komen in de Kerkstraat langs de Kerk O.L. Vrouw, Sterre der zee. Deze driebeukige neogotische kruiskerk is naar een ontwerp van de architecten P.J. Bekkers en A. Bruning in 1895 gebouwd. De oorspronkelijke Middeleeuwse kerk van Reusel lag vlakbij de huidige kerk en stamde blijkens registers uit de 14e en 15e eeuw. Deze brandde in 1795 af en ook een herstel in 1823 konden de bouw van de huidige kerk niet voorkomen. Door de eeuwen heen was er een Mariaverering in Reusel. Zo bevindt er zich een Mariakapel linksachter in de kerk, aangebouwd tegen de zijgevel. In 1946 besloot men die kapel te verfraaien. Ter vervanging van een vernield raam werd een nis aangebracht voor een O.L. Vrouwebeeld. In 1952 voltooide Ninaber van Eijben uit Boxtel drie nieuwe ramen voor de kapel. Het linkerraam stelt de annunciatie, de geboorte van Christus en de vlucht uit Egypte voor. Het middenraam, boven de nis met het beeld, verbeeldt de Sterre der Zee en de drie-eenheid en het rechterraam de kruisiging, de bewening en de Hemelvaart van Maria.

Net achter de kerk lopen we door het park, verfraaid met een aantal beelden en komen door de Lend. Aan het einde rechtsaf en met een bocht mee naar links. Zo bereiken we de drukke doorgaande weg van Reusel naar Hilvarenbeek. Volgen deze Zeegstraat even naar rechts om vervolgens de eerste weg linksaf, De Voort, in te slaan. We laten de bebouwing achter ons en lopen naar het westen. Deze weg blijven we rechtdoor volgen daar waar De Voort linksaf buigt en overgaat in Bakmannen. Een paar honderd meter na de kruising met de Ziekbleek gaat de route rechtsaf. We volgen het zandpad om het natuurgebied Belevense Heide. Zoals veel gebieden in deze omgeving was dit een heidegebied dat in de vorige eeuw is ontgonnen. Nu is het een natuurgebied waar vooral veel weidevogels broeden. Het gebied, dat wordt beheerd door het Brabants Landschap, is nog volop in ontwikkeling en het is de bedoeling om het gebied in de oude staat te herstellen. Dat betekent dat ook het oude ven in z’n oude glorie zal worden hersteld.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Zandweg Belevense Heide
Om de Belevense Heide heenlopend, bereiken we verderop de verharde weg Beleven. We gaan naar rechts en lopen door tot ANWB-paal P-90720. Hier brengt de route ons linksaf richting Mol. Bij grenspaal 204 bereiken we opnieuw de Belgisch-Nederlandse grens. Op de topografische kaart is te zien dat in deze uithoek van de Brabantse Kempen de grens tussen België en Nederland in 1839 simpelweg met de liniaal op de kaart is getekend. Omdat na de ontginningen in het begin van de 20e eeuw de gronden in Nederland benut werden als landbouwgrond en op Belgisch gebied vooral bossen werden aangeplant, is nu bijna een “natuurlijke grens” ontstaan, die ook in het landschap overduidelijk is waar te nemen. Bij deze grenspaal 204 slaan we rechtsaf een zandpad in. Dit pad, dat verderop parallel loopt aan een betonnen fietspad, blijven we zo’n 1,5 km volgen tot aan een breed zandpad, Turnhoutse Pad. Hier ligt met een hek gescheiden van de zandweg met fietspad het receatiecentrum Zwartven.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Grenslandpad - Grenspaal 204
Als we aan het Turnhoutse Pad bij het eerste bospad rechtsaf het Natuurgebied Zwartven inlopen, moeten we de kaart even voor de dag halen. Het natuurgebied wordt stevig op de schop genomen en de paden en markeringen zijn zoek. We lopen door tot aan de oever van het Zwartven en volgen een smal heidepad langs het water. Deze zandweg wijkt voorbij het Zwartven in noordoostelijke richting langs de bosrand. De rood-witte markering is zoek, evenals het pad dat verloren loopt in een verwilderd weiland, waar de brandnetels bijna tot aan de knieën reikt. Voor de wandelaar in korte broek geen pretje. We komen weer op het Turnhoutse Pad en gaan naar rechts tot aan het asfalt van de Eendengoor. Hier naar links en deze verharding 150 meter volgen tot het eerste pad rechts. Even opletten met de markering! Over de weilanden naar het oosten hebben we zicht op Hooge Mierde. Het is een dorp dat nu door landbouw wordt gekarakteriseerd, met in de onmiddellijke nabijheid veel natuurschoon. Eeuwenlang was hier nauwelijks sprake van enige ontginning van de gronden. Pas na de Eerste Wereldoorlog tot vlak na de Tweede Wereldoorlog zijn de woeste gronden van het heidelandschap in cultuur gebracht. Ook dit dorp ligt op de waterscheiding tussen het Maas- en Scheldebekken. De parochiekerk heeft een monumentale toren is beeldbepalend voor het dorp, dat bijna altijd in een adem wordt genoemd met Lage Mierde. Oorspronkelijk vormden Hooge en Lage Mierde samen één Heerlijkheid, waarbij Hooge Mierde het domein vormde en Lage Mierde het akkerdorp van vrije boeren. In de Middeleeuwen behoorde het dorp toe aan de abdij van Floreffe, die een priorij had te Postel, de latere abdij van Postel.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Grafmonument Jan Jozef Beyens, neergeschoten op 25 augustus 1950.
Net voor grenspaal 205 zien we op Belgisch grondgebied een opmerkelijk grafmonument. Pal op de grens is een stukje grond afgezet met palen en draad. Het gepunt hekje geeft toegang tot een paadje met een kruis met daarbij een gedenksteen. “Aandenken aan onze teergeliefde echtgenoot, vader, zoon en broeder Jan Jozef Beyens, alhier onschuldig neergeschoten op 25 augustus 1950.” Was hij aan het smokkelen of stropen? Volgens de gedenksteen was hij onschuldig. Op 25 augustus 1950 werd hier op Belgisch grondgebied, een Belg in “jagende houding” door een Nederlandse politieman neergeschoten omdat hij het bevel halt te houden negeerde en probeerde te ontkomen. In 1952 werd over dit ongeval nog juridisch gestreden omdat de politieman volgens het Belgische recht een strafbare daad had begaan door te schieten terwijl er geen sprake was van zelfverdediging. In Nederland mag een agent in zo’n geval wel schieten. De Nederlandse autoriteiten zouden “een onweder “ in scène hebben gezet om te ontsnappen aan het Belgische Gerecht.

Bij grenspaal 205 volgen we opnieuw de grens in noordoostelijke richting langs de bosrand. De boer die de akker heeft geploegd en ingezaaid, heeft hier eenvoudig weg ook het voetpad tot zijn eigendom gemaakt. Van een voetpad of zandweg is geen sprake meer. Toch bereiken we de bosrand en kunnen we de route vervolgen tot het tweede pad naar rechts, de Ravelse dijk. Meteen na een paar honderd meter naar links in het bosgebied dat Valkenberg heet. We komen langs het idyllisch gelegen vennetje, het Turfven.Voorbij dit vennetje vervolgen we het zandpad tot we met de route mee naar rechts het open gebied van Het Goor bereiken. Even verderop komen we aan de verharding van de Prins Hendriklaan, die ons naar links brengt tot bij de Hoeve ’t Aanrijt.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Het idyllisch gelegen Turfven
We zijn hier aan de westzijde van het prachtige 2700 hectare grote Landgoed De Utrecht . In 1883 wordt de Oranjebond opgericht. Een socialistisch initiatief met als doel door werkverschaffing de woeste gronden in de Brabantse Kempen te ontginnen en daardoor de heersende armoede en werkloosheid op te heffen. Het gebied bestaat in die tijd nog helemaal uit heide en vennen. De heide wordt beplant met snelgroeiend naaldhout, wat gebruikt kan worden als stutpalen in de mijnbouw. Bovendien geeft zo’n uitgestrekt en rustgevend bos mogelijkheid tot geestelijke verheffing. Landgoed De Utrecht wordt in 1898 opgekocht door de Verzekeringsmaatschappij De Utrecht, latere AMEV en nu Fortis. Voor de uitvoering van bosbouw wordt de Heidemij ingeschakeld die sinds 1923 ook eigenaar van de aangrenzende Roovertse Heide is. In 1976 koopt het Brabants Landschap het bos aan en vormt het saaie eenvormige productiebos met 80% dennen om. Er zijn (half)open plekken gemaakt om een gevarieerd vogelbestand te krijgen. Door natuurlijk beheer heeft er inmiddels spontane verjonging plaatsgevonden en waar dit niet vanzelf lukt wordt de natuur een handje geholpen.

Bij de Hoeve ’t Aanrijt steken we de Weeldse Baan over en vervolgen de Prins Hendriklaan. Deze zoekt slingerend zijn weg door het bos langs enkele aardige optrekjes tot we bij het open terrein Het Bolgoor. In de bocht nemen we de variant op de route van het Grenslandpad en lopen rechtsaf langs de bosrand om Het Bolgoor heen tot aan de Belgisch Nederlandse grens. Nog even naar rechts en we zijn na een paar honderd meter aan de grensovergang aan de Poppelse Dijk, het eindpunt van onze dagetappe.

Aansluitend traject
 Poppelse Dijk - Landgoed Gorp en Roovert - Nieuwkerk - Alphen

Alphen - Chaamsche Bosschen - Strijbeekse Heide - Gouwberg 26 KM
Deze wandelingen zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN

- TopoKaart 1:25 000, 50H Lage Mierden
- TopoKaart 1:25 000, 57A Reusel

GIDSEN:

- Wandelgids Grenslandpad - LAW11, Wandelen tussen het Zwin en de Maas, ISBN 9071068-62-5, € 18,10



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 30-05-2006 door C.P.J. Aerssens