DE MOERKES VEN ROUTE
Omgeving Nieuwkerk – Maarle – Landgoed Gorp en Roovert 11 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Gorp - Landhuis De Leenhof
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek











 Natuurpoort De Roovertsche Leij, Gorps Baantje 1 5051 PX Goirle
Ongeveer 11 km
Deze grensoverschrijdende rondwandeling gaat door het gebied ten zuiden van Goirle met het gehucht Nieuwkerk en Landgoed Gorp en Roovert en het ten noorden van Poppel gelegen coulisselandschap met het oude buurtschap Maarle. Vanaf Natuurpoort Roovertsche Leij wandelen we langs de Nederlands-Belgische grens richting Nieuwkerk om bij KNP 62 door het kleine Belgische buurtschap Withuis te wandelen. Langs bos en beemd gaat de route naar het oude gehucht Maarle. Vanaf hier is de voormalige Belgisch-Nederlandse grensovergang dichtbij. Weer terug over de grens wandelen we langs de zuidzijde van het Landgoed Gorp en Roovert naar het beekdal van de Roovertsche Leij. We volgen deze meanderende beek stroomafwaarts om dan door te steken naar het ven De Moerkes. Door het sterrebos De Warande komen we in het hart van het Landgoed Gorp en Roovert bij Landhuis De Leenhof. Langs de zestiende eeuwse langgevelboerderij Klein Hoef en via de Paradijsbrug over de Roovertsche Leij keren we terug naar het startpunt: Natuurpoort De Roovertsche Leij.

ROUTEBESCHRIJVING

Deze grensoverschrijdende rondwandeling start vanaf Natuurpoort Roovertsche Leij net buiten Goirle. We wandelen naar de rotonde van de N630, de drukke Turnhoutsebaan, die we oversteken en het paadje langs het Nieuwkerksbaantje volgen richting het gehucht Nieuwkerk, dat vroeger Steenvoort werd genoemd en deel uit maakt van het Natuurgebied Ooijevaarstnest van Brabants Landschap. Het gebied is lang bezit geweest van de abdij van Tongerlo en speelt een belangrijke rol tijdens de 80-jarige oorlog. Na onteigening omstreeks 1820 komen de Graven van Hogendorp, Heren van de Heerlijkheid Tilburg en Goirle, in het bezit van Nieuwkerk. We blijven op het Nieuwkerksbaantje en passeren KNP9. Even verderop bereiken KNP62. Bij KNP62 staan we aan de plek waar aan de rechterzijde eens het buitenhuis "Dennenoord" (1824) van de familie Van Hogendorp was gebouwd. Het hele complex heeft bestaan uit een rentmeesterwoning met grote stal, schuur, bergplaats en een vrijstaand bakhuisje. Het perceel is omgeven door een eens brede, visrijke gracht, waarin sluisjes de aan- en afvoer van het water regelden. Achter de woning was een Engelse tuin, een moestuin en een boomgaard. Op 12 december 1943 is "Dennenoord" door een schoorsteenbrand verwoest. De bouwval heeft intussen plaats gemaakt voor nieuwe optrekjes.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Nieuwkerk - Voormalig buitenhuis "Dennenoord"
We slaan linksaf bij KNP62, waar een gele fiets met verwijzing naar Brasserie Nieuwkerkse Hoeve ons de weg wijst. We laten hier Nederland achter ons en wandelen België in door het kleine buurtschap Withuis. De route gaat met de bocht mee naar links tot we bij Brasserie Nieuwkerkse Hoeve staan. We volgen het verharde pad naar rechts en door het bos wandelen we voorbij de routemarkeringen richting KNP99. De weg slingert langs bos en open gebied tot we aan de eerste bebouwing komen van het gehucht Maarle bij KNP99. Dit oud landelijk gehucht met veel boerderijen komt al voor op een kaart uit 1775, die in opdracht van Keizerin Maria-Theresia en Keizer Jozef II van de toenmalige Oostenrijkse Nederlanden is gemaakt door Generaal Joseph-Jean-François, Graaf de Ferraris (1726-1814). Het gehucht ligt op de noordelijke punt van de Gemeente Poppel/Ravels. De naam kan worden afgeleid van ‘Mare’, wat zoveel betekent als meer, poel of moeras. Voorbij aan de agrarische bebouwing bereiken we KNP98 op de kruising van de Voortjesweg en de Nieuwstraat. Hier staat een witgeschilderd, bakstenen pijlerkapelletje met pannen ezelsrug, waarin een beeld van Onze Lieve Vrouw van Lourdes geplaatst is.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Nieuwkerk - Verwijzing naar Brasserie Nieuwkerkse Hoeve
Op dit punt bij KNP98 slaan we linksaf de Nieuwstraat in. Aangekomen op de Y-splitsing houden we links aan. We volgen het smalle asfalt weggetje (Nieuwstraat) langs een aantal typisch Belgische optrekjes tot we bij Grenspaal 210 aan de linker kant van de weg komen. Hier wandelen we rechtsaf over de Turnhoutsebaan langs de Belgisch-Nederlandse grens tot we bij het tankstation Van Raak aan de voormalige grensovergang Poppel staan. Onze route gaat bij KNP90 even naar links langs het voormalige douanekantoor en dan na de oversteek van de Nederlands-Belgische grens rechtsaf het bospad in. Hier betreden we Landgoed Gorp en Roovert, een particulier landgoed dat in 1920 deels en in 1939 bijna helemaal eigendom wordt van textielfabrikant Eduard Joseph van Puijenbroek (1879-1948) uit Goirle. Het heeft een oppervlakte van bijna 1200 ha, waarvan ongeveer 800 ha bos en 370 ha landbouwgrond. Al in de 13e eeuw wordt dit gebied in cultuur gebracht en als leengoed uitgegeven door de Hertogen van Brabant. Deze oude ontginningen met de omringende bossen en woeste gronden zijn belangrijk geweest voor het ontstaan en uitbreiding van het landgoed en het komt in de loop der tijd steeds meer in één hand. In 1868 komt het landgoed in bezit van de adellijke Spaanse familie Zerezo de Tejade. In 1894 komt het landgoed opnieuw onder de hamer en gaat over in handen van belastinginspecteur Wilhelmus Jan Hubert van Beusekom (1855-1939) en notaris Emile Huijsmans (1850-1920). In 1920 verkoopt de weduwe Huijsmans haar gebied Roovert aan Eduard van Puijenbroek en in 1939 wordt het grootste gedeelte van Gorp gekocht van de familie van Beusekom. Het resterende gedeelte van Gorp gaat in de zestiger jaren over naar de Het Brabants Landschap.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Grensovergang Poppel - Le Château, vergane glorie aan de grens
We volgen het brede zandpad langs de Reeënbosschen aan de zuidzijde van het landgoed met onze landgrens aan de rechterzijde. Als we KNP1 passeren, krijgen naar links tussen de bomen door over het vennetje en de moerassige omgeving zicht op het jachthuis (1929) met zijn hoge bakstenen brandtoren (1949), gebouwd door de Goirlese textielfabrikant Eduard van Puijenbroek met kenmerken van de Chaletstijl. Het geheel is gelegen op de westoever van de Roovertsche Leij. Jachthuis en de brandtoren, gemetseld met gesinterde paarsrode handgevormde baksteen in kruisverband, vormen één geheel. Het gezamenlijk rondboogportiek is aan de voet van de toren. De brandtoren heeft op elke van de zeven bouwlagen in de west- en oostgevel een smal zesruits roedenraam en zware gesmede balkankers. Het uitzichtplatform is een houten opbouw onder een plat dak met groot overstek. Het jachthuis bestaat uit souterrain, hoofd- en zolderverdieping en is gedekt met een samengesteld schilddak en aan de voorkant een zadeldak met groot overstek. In de voorgevel is de woonverdieping uitgebouwd met een erker en op de zolderverdieping onder het dakoverstek is een loggia. Aan de achterzijde op de verdieping is een uitgebouwd houten balkon. In het houtwerk van balkon, erker, loggia en dakoverstek is veel snij- en profielwerk toegepast. Opvallend aan de zuidzijde is een klokkenstoel met luidklokje. Jachthuis en brandtoren zijn een architectuurhistorisch juweeltje.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Landgoed Gorp en Roovert - Wateroverlast in het bosgebied
De route maakt een bocht naar links voorbij aan een witgeschilderd bakstenen huis (1940) in het bos met voor het landgoed kenmerkende roodgroene zandloper luiken. We steken met de houten vlonderbuggetje de Roovertsche Leij over. Een infopaneel geeft aan dat de meanderende Roovertsche Leij beeldbepalend is en hier in noordelijke richting zijn weg zoekt en kronkelt door het bos. Deze laaglandeek ontstaat in de Nederlands-Belgische grensregio ten zuidoosten van Poppel uit de samenvloeiing van de Heesdijkse Loop en de Straatloop. Het riviertje stroomt vandaar langs het natuurreservaat Tulderse Beemden om dan bij Grenspaal 209 de Belgisch-Nederlandse grens te passeren. Hier zoekt het stroompje over een lengte van 5 km meanderend zijn weg door het Landgoed Gorp en Roovert om iets ten zuiden van Goirle samen te vloeien met de Poppelse Leij. De Roovertsche Leij is weinig vergraven en slingert nog geheel natuurlijk door het bos. Vooral het bosgebied op het eerste traject na de grens behoort tot de meest waardevolle broekbossen van Midden-Brabant. Hier komen plaatselijk door de natte bosvegetaties onder meer het moerasviooltje en veenmossen voor. Eenmaal buiten het Landgoed Gorp en Roovert is de beekloop rechtgetrokken.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Landgoed Gorp en Roovert Infopaneel Roovertsche Leij
Wij volgen naar links de oever van de Roovertsche Leij en verlaten bij het infopaneel de groengele markering van het wandelroutenetwerk. De beekbedding aan de oostzijde is omzoomd met bomen en we wandelen voorbij aan steile, geërodeerde buitenbochten en binnenbochten met zandige, slibrijke strandjes. Het beekbegeleidend bos is biologisch rijk en kent een afwisselende broedvogelbevolking. Wij lopen stroomafwaarts en zien aan de overzijde opnieuw het jachthuis met brandtoren. Bij de eerste mogelijkheid gaat onze route rechtsaf en volgen we de groengele markering. Na 200 meter bereiken we het aan de rechterzijde gelegen ven de Moerkes, dat de naam aan deze rondwandeling heeft gegeven. In de bocht slaan we linksaf en volgen het bospad langs de sloot door het dennenbos tot we op het brede onverharde pad met aanliggend fietspad uitkomen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Landgoed Gorp en Roovert - Ven De Moerkes
Onze route gaat linksaf. De kruising met de Sinteldreef steken we over en slaan dan verderop naar rechts bij de groengele markering. Langs de sluitbalk wandelen we de lange bomenlaan in van bosgebied De Warande. Dit klein sterrebos van 6,5 hectare heeft een cultuurhistorische en landschappelijke waarde. Het bestaat uit een trapeziumvormige omtrek en acht lanen die vanuit de hoekpunten en de zijden van het trapezium naar het midden lopen. Op de kadasterkaart van 1820 is maar één laan aangegeven, op latere topografische kaarten meerdere. Dit sterrebos een buitengewoon waardevol landschappelijk element uit de achttiende eeuw als sierelement en voor de jacht. In het centrum van De Warande bevindt zich een visvijver, waarin een klein eilandje ligt. Waarschijnlijk behoort dit eilandje vanouds tot de inrichting van De Warande en de aanleg lijkt geïnspireerd te zijn op het graf van Rousseau (uit 1778), op een eilandje in de vijver van de buitenplaats Erminonville in Frankrijk. Niet alle paden zijn onderhouden, maar ze zijn wel herkenbaar. Eén van de lanen is gericht op de koepelkamer van Landhuis De Leenhof. De Warande is een essentieel onderdeel van het landgoed en vormt samen met Landhuis De Leenhof, het Kasteeltje op Gorp en het Jagershuis een duidelijke verwijzing naar de vroegere functie ten behoeve van de jacht en de recreatie.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Landgoed Gorp en Roovert - Roovertsche Leij
De bomenlaan door De Warande leidt ons aan het eind naar Landhuis De Leenhof en KNP93 en vormt zo een visuele en functionele eenheid met de koepelkamer van Landhuis De Leenhof. In de 17e eeuw is er al sprake van een huis op Gorp, genaamd "de Montenshoeve" en in de 18e eeuw als "Leenhofke op Gorp". Volgens de overlevering zou op deze deels omgrachte Kempische herenboerderij met torentje taalgeleerde, humanist en arts Johannes Goropius Becanus (1519-1572) als Jan Gerartsen van Gorp geboren zijn. Een gevelsteen verwijst naar deze wellicht beroemdste inwoner van Hilvarenbeek, die in 1569 het boek ‘Origines Antwerpianae’ uitbracht. Het boekwerk gaat over de oorsprong van de taal. In zijn werk gaat Johannes Goropius Becanus op zoek naar de oudste taal van de wereld, de oertaal en komt tot de conclusie dat het Nederlands de oudste taal is en dat Adam en Eva dus Nederlands spraken. De monumentale en historische Leenhof is het centrum van het oude Leengoed Gorp, waarvan Wouter van Gorp in 1312 leenman was. In de eeuwen daarna is het eigendom geweest van een groot aantal families, die Landgoed Gorp en Roovert in bezit hebben gehad. De familie Van Gorp alias Schellekens blijft leenman tot 1556. Zij worden opgevolgd door Peter Cornelis Daems en in 1589 door de familie Montens. In 1758 wordt Cornelis Bles uit Tilburg de nieuw eigenaar en komt in 1819 in handen van Ridder Paul Joseph Jean de Bosschaert, Heer van Bouwel, woonachtig te Antwerpen. Nu is deze buitenplaats met zijn opvallend achtkantig theehuis met rieten dak en gevelsteen privé bezit.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Landgoed Gorp en Roovert - Infopaneel Klimbos en Avonturenpad Rocks 'n River
We laten Landhuis De Leenhof achter ons en wandelen vanaf KNP93 in zuidwestelijke richting naar KNP92 en passeren de gerestaureerde langgevelboerderij Klein Hoef, een rietgedekte langgevelboerderij met bouwdelen uit het begin van de zestiende eeuw. De boerderij is rijksmonument. Op de T-splitsing houden we rechts aan, waar Gorp overgaat in het Gorps Baantje. De route leidt ons naar de Paradijsbrug over de Roovertsche Leij. Als we verder wandelen, komen we langs KNP92 en verderop aan de rechterzijde voorbij het toegangslaantje naar de Nieuwe Hoef, een originele en monumentale tiendhoeve, die gebouwd is in 1641 en nu beperkt open is als horeca. Het laatste traject over het Gorps Baantje brengt ons langs Klimbos en Avonturenpad van Rocks 'n River terug naar KNP64 en het startpunt van de rondwandeling, Natuurpoort Roovertsche Leij.

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 03-03-2024 door C.P.J. Aerssens