DE OSSENGOOR ROUTE
Omgeving Chaamsche Bosschen - 13,5 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
De Chaamsche Bosschen - Ossengoorven
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek












 Parkeerplaats De Steengroeve, Industriestraat 24, 4861PR Chaam
Ongeveer 13,5 KM
Voor de wandelaar die wil genieten van rust, ruimte en ongestoorde natuur, is dit een verrassende rondwandeling door de uitgestrekte Chaamsche Bosschen en het Prinsenbos. De route voert over kronkelende bospaden, langs lanen met namen als Geuzenpad, Huisdreef en Wolfgatsebaan. Maar we wandelen ook door het heidegebied van het Prinsenbos. Onderweg komen we langs twee idyllische gelegen bosvennen: het Putven en het grote Ossengoor, waardoor de Valkenbergse Leij stroomt met het aangrenzende retentiebekken. Op enkele plekken na het Bredasche Bosch hebben we uitzicht over de verstilde weilanden en het akkerland van het Zwartgoor en Witgoor. We passeren na ANWB-paddenstoel 21338/001 het AZC Princenbosch en wandelen van daar door het Prinsenbos in het westelijk deel van de Chaamsche Bosschen richting het Ossengoor. Het laatste traject leidt ons terug over het Geuzenpad naar het startpunt bij KNP71.

ROUTEBESCHRIJVING

Vanaf de parkeerplaats van Horeca De Steengroeve hebben we eerst nog rechtsaf een aanlooproute over de Industriestraat naar het startpunt bij KNP71. We volgen het asfalt en moeten bij de verderop gelegen parkeerplaats tussen de sluitbomen door nog even rechtuit. We kiezen voor het paadje langs de verharding. In de bocht naar rechts slaat aan het Geuzenpad een eerste verwijzing naar KNP71, die we na een tiental meter bereiken. Dit is ons officiële startpunt van De Ossengoor Route. We wandelen het bos in en verlaten de Industriestraat. Met de bocht naar rechts passeren we even verderop aan onze rechterzijde een paddenpoel. We volgen de groengele markering tot we op een breed bospad met fietspad uitkomen bij KNP72. Dit bospad staat op de topografische kaart vermeld als Ulicotensebaan. Onze route gaat hier naar links. Na goed 100 meter verlaten we het bospad en slaan rechtsaf. Op de volgende kruising steken we schuin naar links over en volgen dir bospad met de bocht naar rechts tot we naar rechts zicht krijgen op het Putven.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Chaamsche Bosschen - Putven
Het Putven is een restant van een ven, dat te diep was om te ontginnen. Het is in de jaren vijftig en zestig de recreatieplas waar de jeugd van Chaam leert zwemmen. Het Putven oogt nu als een vredige plas, die Staatbosbeheer heeft laten verwilderen. Het is een plek voor watervogels en er staan picknicktafels op de oever. Maar op 25 juni 1967 raast er in de omgeving van het Putven een windhoos. Over een breedte van 500 meter worden alle bomen geveld of knakken af met een schade aan tachtig hectare bos (7500 m3 hout!). Nog jarenlang kon je het gat in het bosgebied zien. Gespaard bleef de in de nabijheid gelegen NJHC Herberg Het Putven. De jeugdherberg is in 1955 door Esso Nederland bij hun 60jarig bestaan geschonken en gefinancierd. De grond is gepacht van Staatsbosbeheer. Tot 2006 beheerde Stayokay het hostel met 133 slaapplaatsen. Maar als renovatie en voortzetting niet haalbaar is, wordt de jeugdherberg eind 2006 opgeheven en wordt het gebouw in 2009 gesloopt. Het terrein komt weer in handen van Staatsbosbeheer, die het teruggeeft aan de natuur. Wat rest is de herinnering.


Chaamsche Bosschen - Voormalige Jeugdherberg Het Putven (1955)
Het is de moeite waard om even naar de oever van het Putven te wandelen en te genieten van het de prachtige ligging op deze verstilde zonnige wintermorgen. De route vervolgend komen we meteen op een vijfsprong van bospaden bij KNP20 waar we schuin linksvoor richting KNP73 aanhouden. Zo komen we op het asfalt van de Huisdreef. De markering gaat rechtsaf over een paadje aan de linkerzijde van de verharding. Dit pad buigt af naar links en zoekt slingerend zijn weg door het bos tot we op een brede zandpad uitkomen met fietspad. We wandelen rechtsaf over de Lange Slingerdreef tot aan KNP73. Bij deze knooppuntpaal houden we linksaf de richting aan naar KNP42. We zijn hier in het centrum van de Chaamsche Bosschen, een gebied dat ooit bestond uit zandverstuivingen en natte heide met vennen. Veel van deze heidevelden zijn tussen 1900 en 1934 ontgonnen en bebost met dennen als productiebos voor de Limburgse mijnbouw. Het 1.324 hectare grote gebied werd ontwaterd en te natte plekken werden omgezet in graslanden. Hieraan heeft het bos zijn verrassende afwisseling te danken.


Chaamsche Bosschen - Bredasche Bosch
Staatsbosbeheer heeft aan het begin van de 21e eeuw de voormalige geïsoleerde graslanden teruggebracht in oude staat en het gebied weer natter gemaakt. De oorspronkelijke vennen zijn opnieuw uitgegraven en in de ontstane moerasgebieden zijn veel oorspronkelijke zeldzame plantjes als klokgentiaan, zonnedauw en veenbies teruggekeerd. De saaie dennenbossen maken steeds meer plaats voor levendige variatie met loofbomen en struiken. Hierdoor krijgen meer planten en dieren een kans en ontstaat een rijker bosleven. In de bossen komen tal van vogelsoorten voor, zoals geelgors, nachtzwaluw, boomleeuwerik, boompieper, gekraagde roodstaart en groene specht. Roofvogels zijn: buizerd, sperwer, havik, torenvalk, boomvalk en soms de wespendief. In de vochtige graslanden broeden de wintertaling, kuifeend, dodaars en geoorde fuut en in de nieuwe poelen vinden we de vinpootsalamander en de alpenwatersalamander.


Chaamsche Bosschen - Omgeving Wolfgatsebaan
Vanaf KNP73 komt het pad uit op de Maastrichtse Baan. Hier steken we recht over en met de bocht naar rechts komen we aan een zandweg. Linksaf over de zandweg gaat de route door dat deel van de Chaamsche Bosschen, dat op de topografische kaart vermeld staat als het Bredasche Bosch. In de bocht naar links hebben we zicht op open landbouwgebied en weilanden. De route vervolgend komen we aan het Zwartgoor. De naam “Goor” zou duiden op een waterrijk moeras, dat venig is en waar turf is gestoken. Het Zwartgoor dankt wellicht zijn naam aan het donker uiterlijk van de bodem. Het is met het verderop aan de route gelegen Witgoor een opvallende plek in het bosrijke gebied van de Chaamsche Bosschen, dat in het verleden uit natte heide met vennen bestond. Door ontwatering met rabatgreppels op de bestaande beekjes zijn graslandjes en landbouwgrond ontstaan die hier nog duidelijk aanwezig is in het landschap.


Langs het Zwartgoor bereiken we even verderop de Wolfgatsebaan. Het is hier even naar links dat nabij het bosgebied Wolfgat de plek ligt waar op 21 september 1941 de Duitse Ju 88 C2 720 van het 3/NJG 2 crasht. Op die zondag vertrekt de Junker van Fliegerhorst Gilze Rijen. De bemanning bestaat uit piloot Oberleutnant Gerhard Pajung (1914-1943), radioman Unteroffizier Franz Lindner (1915-1941) en schutter Obergefreiter Willy Gutt (1915-1941). Ze zijn al een tijdje onderweg als er wat fout gaat met een van de beide motoren. Oberleutnant Gerhard Pajung besluit de vlucht af te breken en neemt koers op Gilze Rijen. Hoe dichter het vliegveld nadert, hoe moeilijker het wordt om hoogte te houden. Want de kist zit, indraaiend voor zijn laatste bocht naar de baan, al erg laag. Vóór het toestel het gladde beton kan bereiken, gaat het ineens goed mis. Waarom weten we niet maar de feiten laten zien dat de hoogte onvoldoende is om de reddende landingsbaan te halen. Het vliegtuig raakt de boomtoppen ongeveer 500 meter zuidoostelijk van het Witgoor in de buurt van de Wolfgatsebaan en stort om 19.15 uur neer. Voor Unteroffizier Franz Lindner komt deze hulp te laat en komt om het leven. Hij wordt in 1948 herbegraven op Deutscher Soldatenfriedhof Ysselsteyn, perceel AZ-5-107. Oberleutnant Gerhard Pajung wordt op 17 april 1943 neergeschoten bij Sicilië en al op 28 december 1941 wordt Obergefreiter Willy Gutt het slachtoffer van het afweergeschut bij La Valetta op Malta.


Chaamsche Bosschen - Plek asverstrooiing
Op deze Wolfgatsebaan wandelen we even naar rechts om dan bij de eerste gelegenheid linksaf een lange laan in te slaan. Verderop kruisen we de Ulicotenschebaan en komen dan aan het Witgoor, ook ooit een waterrijk moeras, dat venig is en waar turf gestoken is. De naam Witgoor kan wijzen op de begroeiing met wollegras en veenpluis. Met een ruime boog naar links passeren we dit open gebied en komen dan aan KNP42 gelegen op een kruising. Rechtuit over de Witgoordreef gaat de route tot we aan een bankje komen. De tekst: ”Ter nagedachtenis aan hen die één zijn geworden met de natuur van Chaam – Aqua-Omega I www.asverstrooiing.nl” duidt op een plek waar in dit gebied van de Chaamsche Bosschen asverstrooiing van overledenen is toegestaan. Het is een plek van bezinning om in alle rust te stilte van de omgeving op je te laten inwerken. Weer op weg komen we aan de Chaamscheweg, die we 200 meter naar rechts volgen om dan over te steken naar ANWB-Paddenstoel 21338/001. We staan hier aan de toegang tot het bosgebied Prinsenbosch met AZC.


Chaamssche Bosschen - Oversteek naar Prinsenbosch
Het bosgebied behoort in het verleden toe aan de Heren van Breda. Als bij de bezetting van Nederland in 1940 de Duitsers bezit nemen van Vliegveld GilzeRijen voor hun Luftwaffe, nemen ze ook dit bosgebied in beslag. Verscholen in de rand van het Princenbosch wordt begonnen met de bouw van uitgebreide voorzieningen voor de legering van het personeel van de luchtmachtbasis. Er verrijst een groot militair legeringskamp volgens Duitse camouflagetactiek met een overwegend landelijk uiterlijk. Het geheel is gebouwd volgens de Stuttgarter Schule in de vorm van landhuizen met woon en slaapgebouwen, keukens en recreatieruimtes. De verschillende wegen die door het kamp lopen, hebben klinkende namen, aangegeven op kunstzinnig uitgevoerde houten wegwijzers. Zo is er een Leipziger Strasse en een Frankfurter Allee. Voor het transport van en naar het vliegveld wordt zelfs een smalspoor aangelegd! Na de oorlog gaat het complex over aan Defensie en wordt geschikt gemaakt en aangepast voor permanente bewoning van remigranten. In 1993 gaat het terrein over aan het Ministerie van Justitie dat er het Asielzoekerscentrum Gilze vestigt, dat nog steeds één van de grotere opvanglocaties in Nederland is.


Princenbosch - Plattegrond Duits militair legerkamp 1944
Door de laan, de Veerdreef, wandelen we langs de afrastering van het AZC Princenbosch. Hier zitten we in het westelijke deel van de Chaamsche Bosschen ten westen van de Chaamse weg, dat op de topografische kaart vermeld als “Prinsenbosch”, destijds behorend tot de nalatenschap van Frederik van Oranje-Nassau (1797-1881). Het gebied komt in 1881 weer aan de staat toe. Sinds 1899 is het beheer in handen van Staatsbosbeheer. Waar de afrastering eindigt slaan we bij de groengele markering linksaf tot we aan een kruising komen in het open heidegebied. Hier gaat de route over een grasbaan die slingerend over de vergraste heide pal west verloopt. Na de kruising van bospaden wandelen we rechtuit door het bos tot aan KNP64. We wandelen naar links de Snijdersdreef op tot we het Prinsenbosch verlaten aan de geasfalteerde Slingerdreef. Hier steken we recht over en negeren de paden aan beide zijden tot we bij de flauwe bocht naar rechts bij een afgelegen woonhuis KNP63 en de rood-witte markering van het Grenslandpad LAW11 bemerken. Hier gaat onze route naar links tussen enkel boomstammen door richting KNP47. Waar de groengele markering van het wandelroutenetwerk en rood-witte en geelwitte markeringen van het Grenslandpad duidelijk zijn aangegeven. Op het fietspad even naar rechts en met de bocht naar links staan we vervolgens op de Gilzeweg.


Chaamssche Bosschen - Prinsenbosch
We steken over en komen bij KNP47, waar we naar links de richting naar KNP41 aanhouden. Het bospad leidt ons parallel aan de Maastrichtsebaan, die we verderop naar links oversteken. We komen nu in het gebied dat aan de rechterzijde is ingericht als retentiebekken, waar het overvloedige water ruimte krijgt. Staatsbosbeheer heeft in samenwerking met het Waterschap in de loop der jaren in dit deel van de Chaamsche Bosschen een groot aantal greppels en ontwateringsloten afgedamd of gedempt. De gemiddelde grondwaterstand is daardoor bijna een meter gestegen. In natte winters kunnen delen van het bos blank komen staan. Maar dit is nu door de droge zomers van de laatste jaren niet meer het geval geweest! De route gaat nu rechtsaf over een dijkje dat midden door het retentiebekken loopt tot we bij KNP41 staan. Hier komen we direct aan het Ossengoor. Dit prachtige ven is lang als landbouwenclave gebruikt, maar staat nu al jaren onder water. Het is omgevormd tot een zogenaamd 'winterven'; een natuurlijke laagte die in de winter volloopt met water en in het voorjaarweer langzaam mag opdroogt. Opvallend is dat door het Ossengoor de Valkenbergse Leij stroomt, die al te veel water kan afvoeren. De vernatting zorgt voor het herstel en de ontwikkeling van een natte ecologische infrastructuur, waardoor flora en fauna veranderen. Verdwenen plantensoorten keren terug, net als watervogels, libellen en waterjuffers die zich thuis voelen in het ondiepe water van het ven.


Chaamssche Bosschen - Ossengoorven
Onze wandeling gaat bij KNP41 naar rechts langs het Ossengoor over een breed zandpad, dat op de topokaart vermeld staat met Geuzenpad. Dit Geuzenpad dankt zijn naam aan de ooit in Gilze woonachtige dominee die tijdelijk in Chaam in de hervormde kerk - de vroegere katholieke St. Antoniuskerk - de dienst ging doen. De katholieken zagen de dominee over dit pad, de kortste verbinding tussen beide plaatsen, lopen en zeiden: “daar komt die Geus weer langs”; vandaar de naam Geuzenpad. Op dit laatste traject naar het eindpunt van deze rondwandeling volgen we de zandweg rechtuit en passeren de Maastrichtsebaan, de Lange Slingerdreef en even verderop het asfalt van de Huisdreef. Zo bereiken we de Industriestraat en met de bocht naar links ons vertrekpunt bij KNP71. De rondwandeling zit erop! We keren terug naar de parkeerplaats van Horeca De Steengroeve.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25 000, 50B Breda
- TopoKaart 1:25 000, 50E Gilze
- Wandelroute in eigen beheer



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gewijzigd en aangepast op 31-12-2020 door C.P.J. Aerssens