PEERKE DONDERS (1809 – 1887)
Peerke Donders, Redemptorist (1809 – 1887)
Petrus Norbertus Donders is geboren op de Heikant, een buurtschap ten noorden van Tilburg op 27 oktober 1809, waar nu nog zijn in 1931 op de oorspronkelijke fundamenten gereconstrueerde geboortehuis aan de Moerstraat te bezoeken is. Peerke Donders is de oudste zoon van de huiswever Arnold Donders en Petronella van den Brekel. Omdat kinderarbeid in die tijd heel gewoon is, zit Peerke al op 12-jarige leeftijd achter het weefgetouw. Graag wil hij priester worden, maar zijn ouders hebben daar geen geld voor. Nadat hij in 1831 is afgekeurd voor militaire dienst, vraagt hij de pastoor om hem te helpen. Zo mag hij huisknecht-student worden op het kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel en wordt vervolgens wegens zijn geloofsijver toegelaten tot de priesteropleiding. Tijdens zijn vervolgstudie aan het grootseminarie Nieuw-Herlaar te Haaren komt hem in 1839 de noodkreet van de bisschop van Suriname, Monseigneur Jacobus Grooff (1800-1852), ter ore. Die zoekt edelmoedige priesters, die hun pastorale zorg willen wijden aan de Hollandse koloniën die zo geteisterd worden door tropische ziekten. Peerke Donders meldt zich als enige aan. Dit tot genoegen van zijn superieuren, die Peerke als een vreemde eend in de bijt liever zien vertrekken.
Tilburg - Geboortehuis Peerke Donders (1931)
Op 5 juni 1841 wordt hij, 31 jaar oud, in de huiskapel van het bisschoppelijk paleis van Monseigneur Cornelis Ludovicus baron van Wijckerslooth van Schalkwijk (1786-1851) te Oegstgeest vervroegd tot priester gewijd en op 1 augustus 1842 vertrekt hij naar Suriname om er te gaan werken als kapelaan in Paramaribo, en in een leprakolonie, die gevestigd is op de voormalige plantage Batavia aan de rivier Coppename. In 1856 wordt hij definitief overgeplaatst naar Batavia waar zijn werkterrein het oerwoud is. Omgeven door muskieten en allerhande ongedierte trekt hij naar de nederzettingen van de bosnegers, naar de dorpjes van de negerslaven die door de Hollanders uit Afrika naar Suriname zijn gesleept en nu van de plantages zijn gevlucht tot diep in de oerwouden. Ook besteedt hij zijn zorgen aan de Indianen, van wie vooral de Arrovacchi toegankelijk zijn voor het evangelie. Toch is Peerke Donders het bekendst geworden door zijn werk in de melaatsenkolonie 'Batavia', twee dagen reizen vanuit Paramaribo. Aan deze eenzame, verstoten en vergeten mensen heeft hij de meeste toewijding besteed. Hij verzorgt de walgelijkste ziektegevallen, aanhoort hun klachten en verhalen, probeert ze op te beuren, en legt hun uit dat de zonde veel en veel erger is dan de melaatsheid. Dagelijks trekt hij rond om er de zieken te bezoeken, hen te verzorgen, te bemoedigen, stervenden op hun dood voor te bereiden en ze te begraven. Zo’n 27 jaar werkt hij daar.
Tilburg - Peerke Donders Paviljoen - uitspraak Peerke Donders (1879)
Als de Surinaamse missie in 1865 wordt overgedragen aan de congregatie van de Paters Redemptoristen, treedt hij ook toe tot deze orde, waarvoor hij op 24 juli 1867 zijn kloostergeloften aflegt. In 1882 wordt teruggeroepen naar Paramaribo, maar in oktober 1885 wordt Peerke Donders opnieuw naar Batavia gezonden. Daar krijgt hij op 1 januari 1887 een nierontsteking en hij overlijdt op 14 januari 1887 op 77-jarige leeftijd. Zijn stoffelijk overschot wordt eerst begraven op het kerkhof van de melaatsenkolonie 'Batavia', maar wordt op 28 juli 1900 bijgezet achter de Sint Petrus en Paulus Kathedraal van Paramaribo. Op 17 januari 1921 vindt nogmaals een herbegrafenis plaats, nu in een graf in de linkerzijvleugel van de kathedraal. Op 23 mei 1982 wordt Peerke Donders zalig verklaard, nadat Paus Johannes Paulus II in 1979 al heeft bevestigd dat in 1929 een kind op voorspraak van Peerke Donders is genezen van botkanker.
De Fraters van Tilburg bij houten kruis op de plaats van het eerste graf van Peerke Donders op plantage Batavia
Al vanaf het begin van de twintigste eeuw is er een enthousiaste verering en volksdevotie in Tilburg voor Peerke Donders, waar men hem nog steeds beschouwd als een groot icoon. Zijn geboorteplek is uitgegroeid tot een bedevaartplaats en dit heeft mede bijgedragen tot het in gebruik nemen van het Peerke Donders Paviljoen op 27 oktober 2009, de 200e geboortedag van Peerke Donders. Het ligt in het bestaande Peerke Donders park in Tilburg–Noord, waar zijn persoon, zijn leven en werken op een eigentijdse wijze onder de aandacht wordt gebracht van het publiek, met name de jongere generaties. Het museum wordt beheerd door de
Stichting Peerke Donders Paviljoen, opgericht met instemming van en in nauwe samenwerking met de Redemptoristen, de Pater Donders Vereniging, de Norbertijnen en hun Parochie Heikant-Quirijnstok in Tilburg. Het moderne en stakke gebouw is een ontwerp van M-30 Architecten uit Oisterwijk en is tot stand gekomen als leerlingbouwplaats onder aannemersbedrijf Heerkens van Bavel Bouw B.V in Tilburg. Voor de vormgeving van de inrichting en het concept is Kinkorn Tilburg in samenwerking met Stadsmuseum Tilburg verantwoordelijk. Dit alles maakt duidelijk dat Tilburg “zijn” Peerke Donders niet heeft vergeten. Zo is het Peerke Donderspark verworden tot een pelgrimsoord en pleisterplaats waar menig Tilburger regelmatig heen gaat en ook Café-Restaurant Peerke Donders een begrip geworden is.
Tilburg - Peerke Donders Paviljoen
Aan de vooravond van de inwijding van de St. Petrus en St. Paulus Kathedraal in Paramaribo zijn op 13 november 2010 na een restauratie van 22 jaren de stoffelijke resten van Peerke Donders (1809-1887) in de verzegelde houten kist met veel rituelen overgebracht naar zijn nieuwe marmeren sarcofaag met een eigen altaar. Tot nu toe was het graf van de Tilburgse Peerke Donders eigenlijk niet meer dan een onopvallende grafsteen bij het altaar van de ruim 130 jaar oude houten St. Petrus en St. Paulus Kathedraal. Deze hele operatie is betaald door de Tilburgse Stichting Jacques de Leeuw, genoemd naar een vermogende Tilburger, die vindt dat Peerke Donders beter verdient. Architect Peter Heuvelmans uit Lage Mierde heeft de nieuwe grafkapel ontworpen. In de kapel staat de marmeren sarcofaag met aan de zijkanten zes houten reliëfs met voorstellingen uit het leven van Peerke Donders. De reliëfs zijn door de bewoners van het melaatseninstituut Esther gesneden. Peerke Donders is aanvankelijk begraven op het kerkhof van Batavia, maar wordt in 1900 bijgezet achter de St. Petrus en St. Paulus Kathedraal van Paramaribo. In 1921 wordt hij opnieuw herbegraven, nu in een graf binnen in de kathedraal. En sinds zaterdag 13 november 2010 liggen de stoffelijke resten in een nieuwe graftombe in een kapel in de linkervleugel van het Surinaamse godshuis.
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Aangepast op 16-11-2010 door C.P.J. Aerssens