Nu voor iedereen de vakantietijd weer voorbij is en we allemaal terug zijn op de thuisbasis, staat er nog een wandeldag op de agenda aan het eind van de maand augustus. Gekozen hebben we voor woensdag 27 augustus om dan op pad te gaan. Charles heeft hiervoor een route door Landgoed Baest tussen Middelbeers en het Wilhelminakanaal uitgezet. Met enthousiasme melden zich Lauran, Harry, Wil en Hans. Maar hij moet zich op het laatste moment jammer genoeg afmelden! Theo heeft andere plannen en Leo is druk bezig met de voorbereiding van zijn wandeltocht over de Eifelsteig! Charles en Wil halen Lauran in Tilburg op en om de drukte op de snelweg te mijden rijden zij binnendoor via Hilvarenbeek en Diessen naar het startpunt in Middelbeers. Ook Harrie kies diezelfde route vanuit Breda. Bijna gelijktijdig treffen we elkaar om 9.15 uur op de grote parkeerplaats bij de rotonde aan de Doornboomstraat in het centrum van Middelbeers. Op dit plein staat aan de zuidzijde onopvallende zuil met gedenkplaquette, welke de inwoners van Middelbeers herdenkt, die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog en tevens de bevrijders van Middelbeers.
We verlaten de Doornboomplein aan de noordzijde langs de opvallende watertafel met dorpspomp, die oorspronkelijk in 1994 is geplaatst naar een ontwerp van de Middelbeerse Architect Louis de Kok (1937-2013). In 2017 zijn er plannen om het dorpshart van Middelbeers opnieuw in te richten met een aanpassing van de dorpspomp. Het ontwerp van Nico van Eeten toont het verhaal van de geschiedenis van de betrokken dorpen en de verbondenheid met het water van de Groote en de Kleine Beerze! Zo is rondom de dorpspomp is een natuurstenen plateau gecre erd waarop je de drie dorpen Westel- Middel- en Oostelbeers ziet en de loop van de Groote en de Kleine Beerze. Het water van de beken stroomt over het plateau en in de randen is het Beerse volkslied zichtbaar. Door het verse drinkwater uit de pomp en het regenwater te hergebruiken voor circulair, schoon stromend water zorgt de watertafel ook voor duurzaamheid. Bij overschot wordt het water weer gefilterd en bij langdurige droogte incidenteel aangevuld met drinkwater.
Langs de Watertafel annex dorpspomp wandelen we naar links de Hoogdijk op tot aan de verkeerslichten. Onze route gaat hier bij KNP86 rechtsaf de Oranjestraat in, waar we op de Y-splitsing links aanhouden en de Steenfortseweg volgen. Buiten de bebouwing hebben we aan de linkerzijde in het buitengebied Voorteind zicht op he beekdal van de Groote Beerze. Aangekomen bij KNP09 bereiken we de brug over het Omleidingskanaal Groote Beerze. Linksaf door het draaihekje volgen we de groengele markering op de oever van het kanaaltje tot we even verderop naar rechts over de waterloop worden geleid. Hier gaat ook de Groote Beerze met een duiker onder het Omleidingskanaal door. We komen nu op het uitgestrekte Landgoed Baest, waarvan de bossen zijn opengesteld voor het publiek.
Het Landgoed Baest is een van de oudste en mooiste landgoederen van Brabant. Het monumentale landgoed kent een geschiedenis van zo'n 800 jaar en gaat terug tot in de 12e eeuw, als monniken van de Abdij van Berne het gebied langs de Beerze ontginnen. Later komen deze gronden in het bezit van de Abdij van Tongerloo. In de 16e eeuw komt Baest in handen van het Bisdom Den Bosch als buitenplaats voor de bisschoppen. In de 18e eeuw gaat Landgoed Baest over aan de Familie de la Court, die het Landgoed verder ontwikkelen, totdat in 1932 de s Hertogenbosche Familie van de Mortel eigenaar wordt en nu ondergebracht is in een stichting. Het particuliere deel van het landgoed is centraal gelegen rond het imposante Classicistische Huis te Baest met fraaie tuinen, een natuurbegraafplaats, dat het Bos van de Heilige Geest wordt genoemd en een viertal boerderijen: De Eikehoef en De Beukehoef, De Lindehoef en De Masthoef. Dit alles tezamen vormt een van oorsprong oud Middeleeuws buurtschap midden in de uitgestrekte bossen met lange lanen, weilanden en de beekjes Groote en Kleine Beerze, die meanderend door het landschap stromen.
Als we het Omleidingskanaal zijn overgestoken volgen we meteen linksaf het oeverpaadje. De route verloopt hier langs de zuidzijde van het Landgoed Baest tot we naa 20 meter naar rechts het bospad inslaan en de groengele markering verlaten. Het bospad gaat in noordelijke richting en we houden op de Y-splitsing rechts aan! De meanderende Groote Beerze stroomt hier aan de rechterzijde tot we naar links met de klok mee rond een open gebiedje worden geleid. Op een breed laantje aangekomen volgen we scherp naar links het pad en negeren het open landbouwgebied rechts voor. Dit pad komt uit op een kruispunt met een brede laan, waar we naar rechts wandelen. Na goed 350 meter met voor ons zicht op de sluitboom slaan we rechtsaf het bospad in. De route volgt dit bospad en negeren alle zijpaadjes aan de rechterzijde tot we in meer open gebied komen. Na een flauwe bocht naar rechts wandelen we langs de houten afrastering lang het open weidegebied tot we op de verharding van de Doctor Jan van de Mortellaan uitkomen. Linksaf langs de Beukenhoef komen we op de Vijfsprong met Kattenbergseweg, Jonkheer de la Courtweg en Achterste Heiweg bij KNP5 en ANWB-paddestoel 22512/001. De route gaat over de kruising even rechtdoor om na 50 meter de groengele routemarkering naar rechts te volgen. We wandelen over het smalle bospad tot op de T-splitsing en slaan hier rechtsaf. We komen na de sluitboom uit op het asfalt van de Jonkheer de la Courtweg, waar we oversteken en het brede laantje in wandelen.
In dit laantje nemen we het eerste bospad naar links. De route verloopt noordwaarts tot we naar rechts worden afgeleid. De route gaat nu op korte afstand onder langs het talud, waarachter het Wilhelminakanaal ligt. In de flauwe bocht wandelen we rechtsaf, waar het pad kronkelend zijn weg zoekt langs een open gebiedje en door het bos. Rechtdoor op de kruising volgen we het grassige pad tot op een laantje. Even rechts aanhouden en dan naar links het pad volgen. Als we de Groote Beerze zijn overgestoken, bereiken we een markante plek diep in het bos, waar de Groote en Kleine Beerze elkaar ontmoeten en dat de naam Loevenstein heeft gekregen van de Heren van Baest. Het is vernoemd naar Slot Loevenstein, waaruit Hugo de Groot ontsnapt is in een boekenkist, gelegen op de plek waar Maas en Waal samenvloeien.
De waterloop heet vanaf dit punt de Beerze, die noordwaarts stroomt en uitmondt in de Dommel. Het oorspronkelijke karakter van de kronkelende Groote en Kleine Beerze is op het landgoed behouden gebleven door de standvastigheid van Jan-Hein van de Mortel, eigenaar van het landgoed. Hij heeft het kanaliseren van de beken weten tegen te houden, waardoor in 1970 het omleidingskanaal is aangelegd om de waterstanden met een aantal stuwen in het stroomgebied van de beide beekdalen beter te kunnen reguleren voor de landbouw. Hiervoor zijn trajecten van de Groote en Kleine Beerze stroomopwaarts op de droge Brabantse zandgronden rechtgetrokken, wat ten koste gegaan is van de natuurlijke en landschappelijke waarden. Sinds enkele jaren zijn er werkzaamheden gestart om de natuurlijke waterloop van de beide beken te herstellen en het landschap zijn authentieke karakter terug te geven.
Hier op dit plekje op Baest waar die twee beken samenkomen, is bij de vissentrappen een bankje geplaatst met daarop een plaatje Voor Evert Timan (1930-2004) . Hij en zijn vrouw hebben op deze idyllische plek als verwoede wandelaars genoten van de rust en de natuur op Landgoed Baest. Ook wij nemen hier een pauzemoment. Vanaf het bankje gaan we weer op pad naar links om dan enkele tientallen meters verderop opnieuw linksaf de Kleine Beerze over te steken vlak bij de plek waar beide waterlopen samenvloeien tot de Beerze! We volgen nu de route met het beekdal van de Beerze aan onze linkerzijde in noordelijke richting. Voorbij een dode arm bereiken we een brede laan met links het bruggetje over de Beerze.
Wij wandelen rechtsaf. Met de bocht naar rechts en naar links steken we door naar de stuw in het Omleidingskanaal Beerze. Over de stuw gaat de route op het oeverpad rechtsaf langs het bijna drooggevallen kanaal tot aan KNP95. We steken opnieuw het Omleidingskanaal Beerze over en wandelen in richting van het private deel van Landgoed Baest door de lange omstreeks 1780 aangelegde statige Torendreef, gericht op de basiliek van Oirschot. Als we het bruggetje over de Kleine Beerze bereiken, zien we voor ons achter de afscheiding in de verte Huis te Baest. Onze route gaat over het bruggetje meteen linksaf over het kronkelende bospad op de oever van de Kleine Beerze. Zo komen we door het voetgangersluisje op de Doctor Jan van de Mortellaan. We wandelen linksaf en staan na 200 meter bij het Theresiakapelletje aan de linkerzijde.
De kleine rechthoekige Theresiakapel op Landgoed Baest heeft een met grijze pannen gedekt zadeldak met wolfseinden en is in 1938 gebouwd uit dankbaarheid voor de genezing op voorspraak van de Heilige Theresia van Lisieux van de toen ernstig zieke zevenjarige kleinzoon Jan Hein van de Mortel van het echtpaar Van de Mortel - de la Court, de bewoners van het Landgoed. Achter het smeedijzeren hek, voor de halfronde ingang, op de basaltstenen vloer is een reli f met een herdenkingsinscriptie te zien. In de kapel is een plaquette met de afbeelding van de Heilige Theresia omgeven met een krans van rozen en de tekst: Ik zal een rozenregen doen nederdalen. Het kapelletje is in 1980 grondig gerestaureerd na vandalisme en de beide raampartijen zijn toen dicht gemetseld. In 2021 wordt de kapel opnieuw gerestaureerd en de dichtgemetselde ramen krijgen twee glas-in-lood vensters, die ontworpen zijn door glazenier Marc Mulders. De ramen verwijzen naar het ochtend- en avondlicht. In het westelijk raam is de wijnrank met het Alziend Oog afgebeeld. De wijnrank verwijst naar de familiegeschiedenis van huidige eigenaar van het landgoed Baest, Veronica van de Mortel - Henkell. Het oostelijke Tulpenbedraam verwijst naar de goede zorg van de bewoners voor de natuur op Landgoed Baest.
Marc Mulders bewoont met zijn muze Trudy Sas een grote boerderij met atelierschuur op Landgoed Baest. Deze in Tilburg geboren kunstenaar, die zich manifesteert als schilder, aquarellist, fotograaf en glazenier, studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten Sint Joost in Breda en maakt sinds 1985 deel uit van de Tilburgse School, een verbond tussen de vijf getalenteerde kunstenaars Paul van Dongen, Guido Geelen, Marc Mulders, Reinoud van Vught en Ronald Zuurmond, die zich met elkaar verbonden voelen waar het mentaliteit en motief, samenwerking en vriendschap betreft. Vanaf 1985 zijn in de museum- en galeriewereld de leden van de Tilburgse school in meerdere tentoonstellingen bijeengebracht. Hun wortels vinden de kunstenaars behalve in Tilburg, vooral in de geestelijke en picturale erfenis van 2000 jaar christendom en humanisme. Zo krijgt Marc Mulders in 1985 de Prix de Rome in 1985 aan het begin van zijn carri re. Hij wint later nog verschillende prijzen, o.a. in 2006 voor zijn glas-in-loodraam in de Nieuwe Kerk in Amsterdam als het mooiste Nederlands kunstwerk van de afgelopen vijftig jaarvoor zijn glas-in-loodraam in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Kortom: hij is een van de toonaangevende kunstenaars in Nederland en hij gaat al ruim veertig jaar zijn eigen weg, met de natuur, zijn tuin en vooral bloemen als verstilde verbeelding van het onzegbare
Vanaf de Theresiakapel vervolgen we de Doctor Jan van de Mortellaan tot we over de brug van het Omleidingskanaal Beerze op de Groenewoudsedijk bij KNP73 staan. Aan de linkerzijde staat een overdekte picknickplek! Rechtsaf wandelen we langs het infopaneel tot we na goed 280 meter bij de bermpaal met groengele routemarkering naar rechts worden afgeleid over het onderhoudspad langs het Omleidingskanaal Beerze. Door het coulisselandschap bereiken we het hekje aan de Baesterdijk, pal naast de minimale waterloop van de Kleine Beerze. De route verloopt naar rechts over de Baesterdijk tot aan het bruggetje over het Omleidingskanaal Beerze. Voor de brug gaat de route bij KNP76 linksaf en blijven we met de bocht naar links het Omleidingskanaal Beerze volgen. Het omleidingskanaal is verworden tot een minimaal en onooglijk slootje! Bij de stuw met KNP8 blijven we de route rechtdoor volgen tot we aan de Neereindse weg komen.
We steken het asfalt over en vervolgen het grasbaantje op de oever het grassige waterloopje van het Omleidingskanaal Beerze. Aan de linkerzijde hebben we zicht op het beekdal met de meanderende Kleine Beerze. Bij de stuw steken we over en vervolgen de wandeling op de andere oever richting de bebouwing van Middelbeers. Aan het einde van het grasbaantje komen we naast het bedrijf BTM Metaal en Zeilmakerij op de N395, de Hertog Janstraat. We steken recht over en wandelen bij KNP87 rechtsaf richting het eindpunt van de rondwandeling, de parkeerplaats op het Doornboomplein. Voor een gezellige nazit strijken we neer bij Grand Caf De Beerze in het voormalige Raadhuis van Middelbeers. Een gedenksteen in de gevel met in reli f een wapen en de tekst In dankbare herinnering- de oud-onderduikers - 40 45 , is opgericht door voormalige onderduikers uit dank voor de hulp en de bescherming die hun is geboden door de inwoners van het dorp in WOII.
Onder het genot van een Trappistje wordt de rondwandeling door Landgoed Baest noe een nabesproken en komen we tot de conclusie dat door de aanhoudende droogte en een groot gebrek aan regenwater in het laatste half jaar de beekjes van de Groote en Kleine Beerze zo goed als droog gevallen zijn en snakken naar een stevige regenbui!
Charles Aerssens
5 september 2025
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 05-09-2025 door C.P.J. Aerssens