[IMAGE]

De wandeling van vandaag kwam op een verrassende manier tot stand. Het was stageweek voor klas 3 VMBO en eigenlijk had op deze donderdag niemand van het wandelclubje les, alleen Bert had uit hoofde van zijn functie verplichtingen. Dus maar even rondvragen hoe de interesse lag om op pad te gaan. Lorenz had iets anders gepland, Peter wilde zijn gezondheid nog niet in de waagschaal stellen en Jan was niet bereikbaar. Wat nu: Charles kon moeilijk in zijn eentje erop uit. Arie nog gevraagd en na enig aarzelen besloot hij mee te gaan. De school moest maar even een dagje zonder ons. Dus deze keer een route voor twee!!

De weersvooruitzichten waren redelijk goed en zo kon Charels een wandeling uitzetten langs een aatal "heilige huisjes" in de omgeving van Loon op Zand en bedacht hierbij de passende naam "Rijke Roomsche Leven" Route. De route zou ons langs de fraaie in Kempische gothiek gebouwde dorpskerk St. Jans Onthoofding van Loon op Zand en een drietal veldkapellen in de directe omgeving van Loon op Zand leiden. Ze zijn getuigen van een sterke beleving van volksdevotie, die gelijke tred met de ontwikkelingen binnen de institutionele religies houdt. Naarmate die dogmatischer worden, vallen de gelovigen meer terug op volksdevotie. De mensen zijn niet ongelovig, maar andersgelovig. Het "Rijke Roomsche Leven" is hier nog voelbaar, vandaar de naam voor deze route.

Om rond 9.30 uur van start te kunnen gaan, moest er wel een logistieke aktie worden ondernomen. Charles was op het gebruikelijke tijdstip - 8.00 uur - op school om nog enige zaken voor de sportdag te regelen en ging daarna Arie thuis ophalen, omdat hij geen vervoer had. Daarna terug naar Loon op Zand. Even koffie drinken op Andromeda 2 en starten in de dorpskern van dit typisch Brabants dorp Loon op Zand, gelegen aan de zuidwest kant van het Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen.

We beginnen onze wandeling bij de parochiekerk St. Jans Onthoofding. De imposante kerktoren met zijn 57 meter hoogte is al van verre zichtbaar en in de Loonse en Drunense Duinen lopend een markant oriëntatiepunt aan de horizon. Hij behoort tot de mooiste van de hele streek en is een goed voorbeeld van de Brabantse gotiek. De zandstenen lijsten, die het bakstenen geraamte verlevendigen en versieren, trekken meteen de aandacht. Een bezoekje binnen loont zeer de moeite. De route voert ons via het Oranjeplein, waar de oorspronkelijke muziekkiosk sfeervol is omgebouwd tot een gezellig etablissement met terras, naar de Kloosterstraat.

Deze doorgaande weg richting Udenhout blijven we volgen en passeren een futuristisch kunstwerk dat plastisch Loon op Zand uitbeeldt. Net buiten de bebouwde kom nemen we de eerste zandweg rechts. Je hebt meteen het gevoel buiten te zijn: weilanden en bosranden karakteriseren het landschap. We lopen hier al helemaal alleeen. De zandweg gaat over in een geasfalteerde fietspad na de laatste huizen, gescheiden door een heuse kikkersloot. Even verderop buigt het pad naar links en komen we voorbij de voormalige olieboortoren, welke in de tachtiger jaren hier naar olie geboord heeft. Nu rest nog een verdeelstation.

We bereiken de Loonse Molenstraat en gaan naar rechts. Hier staan enkele typisch Brabantse langgevelboerderijen, sommige wel erg aangepast aan de huidige tijd. Ze hebben hun autenticiteit verloren. Bij Steeg de Kort verlaten we de verharding en lopen richting natuurgebied "De Brand" gelegen ten oosten van Loon op Zand en ten noorden van Udenhout. De Brand is 390 hectaren groot en behoort toe aan het Noordbrabants Landschap. Het is een gevarieerd gebied in het dal van de Zandkantsche Leij en bestaat uit bossen en moerassen, afgewisseld met vochtige graslanden. Het gebied grenst in het noorden aan het veel drogere stuifzandgebied van de Loonse en Drunense Duinen.

Bij de Zandkantse Leij aangekomen is het even zoeken naar een oversteekplaats. Deze ligt op de kaart gekeken een paar honderd meter naar rechts. De oever wordt gevolgd, een prikkeldraad genomen. De route voert door een bosje en langs een akker tot aan het bruggetje. Over de brug terug stroomafwaarts en het eerste pad rechts direct achter de wegbalk. Hier komen weinig wandelaars. Op de T-splitsing naar links en we passeren een moerassig ven. Dit laten we rechts liggen en over een smal dijkje zien we even verderop de weilanden en boerderijen aan de Schoorstraat. Het is erg drassig en het natte gras zorgt ervoor dat de schoenen en broekspijpen drijfnat worden. Bij het verlaten van het bos volgen we het verharde pad tot we de weg naar Udenhout bereiken.

We nemen de doorgaande weg richting Udenhout, passeren een boerderij met de naam: Moffelhoeve en ook café Boslust. Even verderop komen we bij het eerste kappelletje op onze route. Deze Mariakapel, gebouwd in 1946 naar een ontwerp van de bekende Goirlese architect Jos Bedaux houdt de herinnering gaande aan de slachtoffers uit Udenhout van de tweede wereldoorlog. De muurschilderingen op de boog achter het Mariabeeld dateren uit 1954. Buiten is een put en een picknickplek. Het is aangenaam hier een pauze in te lassen, dus nemen we de tijd voor een kopje koffie en een broodje.

Terug loopt de route tot bij café Boslust. Hier gaan we links af de Grote Steeg in. Deze bijna 2 kilometer lange, rechte en onverharde weg leidt naar de Loonse Molenstraat. Normaal gesproken passeert er geen verkeer over deze onverharde weg, maar werkzaamheden op de Schoorstraat er hoogte van het kapelletje nopen het wegverkeer een creatieve oplossing te zoeken voor de wegafsluiting. Opnieuw rechts af aan het einde bij de langgevelboerderij aan onze linkerhand en eenmaal op de Loonse Molenstraat verderop over de Zandleij tot bijna aan de restanten van de Loonse Molen. Tegenover de Wilhelminahoeve verlaten we het asfalt en nemen links een zandpad, na 50 meter opnieuw linksaf de Kalverstraat in. Het gaat bijna in zuidelijke richting over het fietspad tot aan de oude klinkerweg van Moleneind. We slaan af naar Moleneind en komen voorbij een tweetal Brabantse langgevelboerderijen.

In de bocht lopen we rechtuit langs de weilanden en houden als koers het westen aan. De koeien komen nieuwsgierig tot aan het hek en volgen langs de prikkldrad. Het pad gaat over in een bospad, waar palen op ons pad moeten voorkomen dat auto's door de bossen crossen. We laten enkele recreatie objecten links liggen en volgen het pad naar rechts, op de topografische kaart aangeduid als Heideweg. In noordelijke richting zien we aan de horizon boven de bosrand de kerktoren St. Jans Onthoofding in Loon op Zand. We blijven de bosrand volgen en verlaten het zandpad. Na een paar honderd meter lopen we het bos in naar links en lopen niet door tot het huis dat even verderop ligt. Een pad door het bos in westelijke richting brengt ons tot aan de Kasteellaan, de doorgaande weg van Loon op Zand naar Tilburg.

Nu is het even opletten. Het is hier altijd druk en we moeten als wandelaar op het fietspad lopen. Opletten dus! We gaan richting Tilburg en komen even voorbij de Udenhoutse weg bij ons tweede heilige huisje, het Maria kapelletje. Ook bij deze kapel gaat het om een ontwerp van de architect Jos Bedaux uit Goirle, die in de periode voor de tweede wereldoorlog nauw betrokken was bij de bouw van vele Brabantse kapellen op initiatief van Brabantia Nostra, een Studentengilde onder de bezielende leiding van Siemer. Een informatiebord van de ANWB vertelt os dat deze veldkapel in 1939 gebouwd is op initiatief van Jan Brocken. Een plaquette links naast de ingang maakt duidelijk dat vandalisme in 1997 deze kapel ernstig beschadigd heeft door brandstichting. Maar ook door een staafbom werd het bedehuisje op14 februari 1998 opgeblazen. De kapel werd hersteld en een nieuw Mariabeeld achter een smeedijzeren hekwerk geplaatst.

We verlaten deze plek van volksdevotie en lopen terug richting Loon op Zand om na een paar honderd meter linksaf de Klokkenlaan in te slaan. De drukte van de doorgaande weg Loon op Zand - Tilburg achter ons latend lopen we het verkeersgeraas van de autoweg N261 tegemoet. Gelukkig nemen de bossen veel van de auditieve vervuiling weg en kunnen we toch in alle rust op een bankje aan de ingang van het sportcomplex even de benen strekken een tijd nemen voor een pauze. Het is intussen middag geworden en tijd om de benen te strekken en het proviand uit de rugzak te halen.

De volgende etappe naar het veldkapelletje in het Kraanven nemen we vervolgens onder de wandelschoenen. We kiezen ervoor om aan de westkant van de Klokkenlaan de route van Staatsbosbeheer te nemen en meteen rechts af achterlangs de gebouwen met schietstand van Gilde St. Ambrosius en het multifunctionele gebouw van Scouting, ROS en De Kuip in de Bergstraat bij de brug over de autoweg uit te komen. Het laatste stuk van deze route loopt door een droge sloot en staat niet als officieel pad op de kaart, maar bekend met de plaatselijke situatie is dit geen probleem. Alleen een waakhond in een echte hondenren gaat flink te keer als we passeren. De meest makkelijke weg is de Klokkenlaan uit te lopen en via Kerkstraat en Bergstraat naar deze brug bij de N261 te wandelen. We laten hier de dorpskern van Loon op Zand achter ons en vervolgen de weg richting De Moer.

Vlak voor de wegversmalling met fietsoversteekplaats achter een rij met acht beuken gaat de wandeling rechts via de slagboom van landgoed Huis ter Heide langs een sloot. Hier moet je rechts aanhouden om de bosrand te bereiken. Het pad is niet goed zichtbaar, het gras staat hoog en er is beslist niemand de laatste tijd over deze route gelopen. Verderop komen we op een bospad, waar weer een duidelijk zandpad ons in noordoostelijke richting brengt. In de weilanden gelegen tussen bosranden staan de runderen van een zeldzaam oud Nederlands veeras: het Brandrode Rund. Het wordt in dit gedeelte van landgoed Huis ter Heide gehouden en gefokt voor natuurbegrazing op zandgronden, omdat het beschikt over soberheid en aanpassingsvermogen aan de schrale omstandigheden van de zandgrond. Het ras heeft als kenmerken een donkerrood bruine vacht met witte aftekening aan poten, buik, staartpunt en kop. De ooghuid en neus zijn blauwzwart en ook de tong. Het rund wordt niet hoger dan 1,35 m, de stieren zijn iets forser.

We bereiken nu de asfaltweg en het Kraanven, een van de oudste buurtschappen van Loon op Zand. Het Kraanven met haar oude naam Craenven wordt al vermeld in de Middeleeuwen in de Bossche Protocollen (1382 - 1391) en dankt haar naam aan kraanvogels die er in een nabijgelegen ven neerstreken. Even naar links ligt de kapel van de 'Wonderdadige Maagd Maria", gebouwd in 1998. Maar al in 1413 moet hier volgens de kronieken een kapel toegewijd aan "Sancta Maria Virgini" hebben gestaan. De beeltenis van de Wonderdadige Maagd Maria, een kopie van het Parijse Mariabeeld, zoals zij is verschenen aan de H. Catharina Laboure in 1830, waakt met uitgestrekte armen over de devotiekaarsen maar kan niet verhinderen dat deze bijna altijd uitwaaien!! De kapel ligt op een steenworp afstand van een fraai gerestaureerde, oude monumentale boerderij. De bij dit pand behorende Tiendschuur en bakhuis zijn al lang verdwenen.

Van hieruit rest ons nog de weg terug naar Loon op Zand. Toch kiezen we er niet voor linea recta terug te wandelen naar ons startpunt. We willen nog even een ommetje maken. Eerst lopen we over het asfalt in oostelijke richting tot aan het bos en nemen bij het bord van Staatsbosbeheer het pad naar links om vlak voor een kleine akker door het bos door te steken naar de Oude Loonse Weg. Via het viaduct over de N261 komen we nu in het meest westelijke deel van het Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen. Van duinen is hier nog weinig te bespeuren: de uitgestrekte zandverstuivingen liggen meer naar het noordoosten.

We lopen door tot aan een heideveld rechts. Het heideveld kruisen we in zuidoostelijke richting en zijn nog slechts 2 kilometer verwijderd van Loon op Zand. Eenmaal op de Waalwijkse baan ligt rechts verscholen en nauwelijks herkenkaar de Kerkenakker vlak bij het Land van Kleef. Dit is de plek waar ooit in lang vervlogen tijden het eerste kerkje van het oude Venloon heeft gestaan, maar ten gevolge van hevige zandverstuivingen moest wijken. We komen in de Venloonstraat en besluiten nog even langs het duurste huis van Loon op Zand te lopen. Deze villa met de klinkende naam "Le Blaireau" behoort toe aan de voormalig directeur van het Audaxconcern. Smakeloos is de naar Grieks voorbeeld gebeeldhouwde thympaan met naakte vrouwenfiguur en leeuw. Waar zouden die symbool voor staan? Maar ook de beeldhouwwerken rondom de ramen op de benedenverdieping komen protserig over. In het oude Griekenland zou een beeldhouwer als Phydias zich omdraaien in zijn graf.

Vanhier is het nog slechts een paar minuten alvorens terug te zijn op Andromeda 2, startpunt en eindpunt van een wandeling langs kerk en kapellenin Loon op Zand, welke op de Site van L.A.W.'Via-Via' te vinden is onder de naam 'Rijke Roomsch Leven' route. Nog wat drinken en dan Arie nog naar Oosterhout brengen. Een fijne wandeldag en nu eens de school de school laten, zonder slecht geweten eens iets anders ondernomen te hebben.

Charles Aerssens
10 juni 2002

Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 10-06-2002 door C.P.J. Aerssens